Developed in conjunction with Joomla extensions.

آنکارا در ارتباط جدید با ایران بدنبال چیست؟

 

سیده مسعوده میر مسعودی: عضو هیئت تحریریه

نگاهی به سفر رجب طیب اردوغان به تهران

رجب  طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه به همراه هیئتی شش نفره از وزرای کابینه احمد داوود اوغلو نخست وزیر  وارد تهران شد. در چهار سال گذشته  این اولین سفر رئیس جمهور ترکیه به تهران  است که  با توجه به تفاهمات هسته ای ایران با 1+5 در چند روز اخیر نشان از اهمیت این سفر برای ترکیه دارد.  از ترکیب وزرای انتخابی اردوغان در این سفر می توان به اهداف حزب عدالت و توسعه به رهبری وی  پی برد. در این سفر مولود چاوش اوغلو وزیر امور خارجه ،نهاد زیبکچی وزیر اقتصاد ،نورالدین جانیکلی وزیر تجارت و گمرکات ، تانر یلدیز وزیر انرژی ،جودوت یلماز وزیر توسعه  و عمر چیلیک وزیر فرهنگ و گردش گری وی  را همراهی می کنند. وزرای همراه با اردوغان در این سفر همگی اقتصادی اند و می توان در نظر اول اولویت این سفر را اقتصادی دانست. از لحاظ اصولی ایران بعد از تحریم هم می تواند بازار خوبی برای محصولات ترکیه  باشد و هم ترکیه می تواند از واردات انرژی از ایران سود ببرد. نگاه ترکیه در استفاده از خاک خود بعنوان پلی برای انتقال انرژی نفت و گاز به اروپا نشان داده که ترکیه در چند سال اخیر دست همراهی هیچ کشور صادر کننده ای را برای انتقال انرژی به اروپا رد نکرده است. اجرایی شدن مسیر خط لوله باکو جیحان ،خطوط انرژی جنوب   با کنسرسیوم ها ی غربی یا امضای قرار داد انتقال نفت و گاز با روسیه از کف دریای مدیترانه  (خط لوله آبی ) آن هم در زمان تحریم ها ی غرب یا حتی قرارداد خرید نفت  کردستان عراق و انتقال آن به اروپا  و امروز شاید ایران ،همه و همه نشان می دهد که با توجه به بحران ها ی منطقه ای که ترکیه در بعضی از آنها بدون نقش نیست ،ترکیه کوشش می کند خود را بعنوان یگانه راه  امن ترانزیت انتقال انرژی به غرب تثبیت نماید. در این استراتژی پر واضح است که اگر گاها ترکیه در امور هر یک از کشور ها ی تولید کننده  دخالتی نماید ،این کشور ها بدلیل نیاز به عرضه انرژی از خاک  ترکیه  باید از خود بردباری بیشتری را نشان دهند. اتفاقا اگر نگوییم همراهی یا بی تفاوتی ترکیه در بحران ها ی  منطقه ای در عراق و سوریه حرکتی خارج از این استراتژی نیست.
دیدگاه ها ی حزب عدالت و توسعه نشان داده که همواره اولویت  اول این حزب مسائل  اقتصادی بوده و در ایدئولوژی این حزب   توافق اقتصادی  راه را برای نفوذ سیاسی و تفوق در منطقه باز خواهد کرد. رفتار ترکیه در  حوادث سوریه و عراق نشان داده که این کشور در مسائل منطقه ای همواره هم به میخ و هم به نعل می کوبد و این عمل به این کشور وجهه یک کشور فرصت طلب را بخشیده که قادر به گذشتن از فرصت ها نیست و در چند سال اخیر اگر چه سیاست همراهی با آمریکا را بعنوان هژمون منطقه بازی کرده ،متعاقب توافق نامه ایران و غرب ،بدون اینکه به انتظار نظر کنگره آمریکا و رسمی شدن این تفاهمات توسط آمریکا  ویا حتی تبدیل آن به توافق در سه ماه پیش رو بنشیند ،پا پیش گذاشته و سفر خود را برای بسط  مناسبات  خود با ایران  آغاز نموده است
در آن سوی میدان ایران با سابقه بدی که از ترکیه در چراغ  سبز به داعش در عراق و سوریه داشت باز با روی گشاده از این سفر مقامات ترکیه استقبال کرد  تا نشان دهد که تیم معتدلی سکان هدایت کشور را بر عهده گرفته است و اعتدال و احترام به همسایه سر لوحه سیاست خارجی این کشور است. این سوال حائز ا همیت است که چرا ترکیه به قسمت نهانی دید گاه آمریکا که همانا مخالفت کنگره با این طرح یا زیاده طلبی ها ی اسرائیل بود ،توجهی نکرد . آیا این سیاست معماران ترکیه نوین  یعنی اولویت دوستی با همسایگان قدرتمند در منطقه ،است که مقامات ترکیه را به ایران کشانده. شکی نیست که اگر توافق نامه بین ایران و 1+5 در سه ماه آینده اجرایی شود ،هر چند که ممکن از از خواست ها ی حد اکثری ایران کاستی هایی داشته باشد ،برای ایران یک پیروزی محسوب می شود   و این پیروزی از هم اکنون بازخورد ها یی را به گوش ما می رساند. بنظر می رسد ترکیه منفعت اندیش ترجیح می دهد در صورت اقزایش قدرت ایران در منطقه ،در طرف ایران قرار گیرد. بعبارتی این توافق هسته ای برد -برد برای ایران این فرصت را پدید می آورد که توجه همسایگان را به خود جلب نماید.
 نکته ای که در این مجال باید به آن توجه کرد آنکه باید تلاش کنیم تا این توانمندی خود را در سطح جهانی و منطقه ای حفظ نماییم.به عبارتی  دیگر آنچه پیروزی ما را در این توافق عمق خواهد بخشید استفاده از این فرصت و بکار گیری موقعیت اخیرمان  در مناسبات با کشور ها ی همسایه است.
آیا ترکیه ،نگران به قدرت رسیدن ایران  در منطقه است ؟آیا این تفاهم هسته ا ی ایران با غرب ،منجر به تعامل بیشتر غرب با ایران خواهد شد ؟ در غیر این  صورت عدم نزدیکی ترکیه با ایران ،چگونه کارآمدی ترکیه را برای غرب  در منظر تردید قرار خواهد داد ؟این ها سوالات بی پاسخی است که طرف ترک آن را در برابر خود می بیند و تلاش پیش دستانه  ترکیه در قرار گرفتن در این سوی میدان  میتواند در پاسخ به این نگرانی ها باشد.  مسلم است که این حرکت ترکیه در آینده نزدیک ،باعث به حرکت در آمدن سایر کشور ها ی همسایه  از جمله عربستان در تعمیق مناسبات با ایران خواهد شد. و در این منظر ایران باید با آرامش در جهت بسط  مناسبات با همسایگان  حرکت نماید و از این فرصت  برای احقاق  حقوق خود بخصوص در میدان ها ی نفت و گاز مشترک  با همسایگان در جستجوی منافع خود باشد. همچنین ایران باید بداند که بر خلاف کشور هایی نظیر آذربایجان ،روسیه ، ترکمنستان و  اقلیم کردستان عراق که مسیر ترانس آناتولی مسیر اجتناب ناپذیر صادرات نفت آنها به  غرب  است ،ایران دارای پایانه ها ی سنتی عرضه انرژی از طریق خلیج فارس و در یاها ی آزاد است . بنابر این در باطن بدنبال  توافق اخیر ایران با غرب ،تغییر قوانین قدرت منطقه وباز شدن در ها ی  بازار ایران به کالا ها ی خارجی ،کشوری مانند ایران دست بالاتری از طرف ترک دارد که دولت مردان ما باید به این موضوع توجه کامل داشته باشند.
در طول جنگ تحمیلی و تحریم ها ی جهانی  علیه ایران ،کشور امارات متحده عربی و دبی اصلی ترین راه  واردات کالا به ایران بود و در قسمت ها یی نیز ترکیه این پشتیبانی را انجام داد و از قبل آن منافع بیشماری کسب نمود . احتمالا عملی شدن  توافقات هسته ای  در تیر ماه  ،فضای بیشتری را برای گسترش مناسبات ایران  با جهان باز خواهد کرد و بی فایده نخواهد بود  در این برهه ، ایران پایه مناسبات خود با جهان را فقط بر محور یک کشور خاص قرار ندهد.
 

 تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل

تمامی حقوق برای مجله ایرانی روابط بین الملل محفوظ است ©2024 iirjournal.ir. All Rights Reserved

Please publish modules in offcanvas position.