سیده مسعوده میر مسعودی: سردبیر مجله ایرانی روابط بین الملل
موضوع جهانی شدن یا بهتر بگوییم فرآیند جهانی شدن ،پروسه ای است که با انقلاب فناوری و تکنولوژی بوجود آمد و شاید بتوان گفت بنوعی دیگر، در بعضی از موضوعات این پروسه از قبل وجود داشته ولی انقلاب در تکنولوژی و ارتباطات و فناوری، موضوع "جهانی شدن "را جهانی کرد .
امروزه کمتر مقوله ای وجود دارد که به گونه ای با مقوله جهانی شدن ارتباط نداشته باشد. در حوزه اقتصاد و تجارت که همه مباحث به نوعی با فرایند های جهانی شدن مربوط می شود، در حوزه سیاست که از رژیمهای جهانی امنیتی و بسط جهانی حقوق بشر و دموکراسی یا چالشهای جهانی مانند بنیاد گرایی، تروریسم و محیط زیست صحبت می شود و در حوزه فرهنگ که سخن از درهم آمیختگی هویت های محلی و قومی و جهانی است و همچنین با گسترش روزافزون فناوری اطلاعات و ارتباطات و نیز بسط جهانی هنر ها و الگو های فرهنگی خاص، درک و فهم پدیده های فرهنگی پیوند عمیقی با جهانی شدن داشته است .
با این که مسائل اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و تکنولوژی با مسئله جهانی شدن پیوند یافته است اما تعریف واحد از جهانی شدن به خاطر مشکلات چون چند وجهی بودن و پیچیدگی مفهومی، غالب بودن نگاه ژورنالیستی بر نگاه آکادمیک و فقدان یک نظریه که براساس آن اجماع نظری در مورد جهانی شدن شکل بگیرد، تعریف جامع و مانع وجود ندارد. چند وجهی بودن جهانی شدن به این معنی است که سیاست، اقتصاد، فرهنگ و اجتماع به نوعی از مسئله جهانی شدن تاثیر پذیرفته است بنابراین تعریف که همه این وجوه را در بر بگیرد اگر نه نا ممکن سخت خواهد بود. جهانی شدن بیش از آنکه در فضای آکادمیک مطرح شود بیشتر در رسانه ها و شبکه ها مطرح شد. بیش از آنکه مبانی تئوریک و فلسفی جهانی شدن رشد کند در رسانه ها به عنوان کشف موضوع جدید مطرح بوده است.
تلاش ما در این تحلیل براین موضوع است که ترامپ رئیس جمهور متفاوت آمریکا تا چه حدودی این موضوع جهانی شدن را پذیرفته است.
با نگاهی به سیاست های ترامپ چه در داخل آمریکا و چه در خارج آمریکا این فرضیه احتمالی پیش می آید که ترامپ جهانی شدن را نپذیرفته و اگر همچون پروسه ای را توجه می کند به این صورت است که جهانی شدن را در جهت منافع ملی آمریکا در سیاست های خود می پذیرد و سعی دارد در ساختار نظام بین الملل هژمونی آمریکا را حتی در عصر جهانی شدن به دنیا بقبولاند .
ترامپ با این تفکر بر موج تغییرهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی که زمان نیز با او یاری کرد سوار شد. البته نزدیک ترین همتایان ترامپ در فرانسه و انگلیس احزاب راست افراطی اروپا مانند «جبهه ملی فرانسه» و «حزب استقلال پادشاهی متحد»(UKIP) هستند که با نگاهی مشابه به دشمنی با مهاجرت و حتی اتحادیه اروپا پرداختند و سیاست های ترامپ را تایید کردند.
در ادامه برای اثبات این فرضیه چند مورد از سیاست های ترامپ را بر می شماریم.
یک مورد مهم در جهانی شدن توافق های بین المللی در یک موضوع خاص است که در عصر جهانی شدن نشان می دهد که توافق ها در هر موضوعی چقدر مهم هستند و سرنوشت بازیگران را باهم مرتبط می کند.
بطور مثال برجام یک توافق بین المللی است که در عصر جهانی شدن می تواند یک الگو برای همکاریهای بین المللی باشد برجام را می توان همکاری یک کشور با بازیگران دیگر دانست که کشوری خودرا از داشتن یک پتانسیل هستهای محروم می کند تا خواست بین المللی که در توافق بین المللی مندرج شده بر آورده شود .
پس برجام در عصر جهانی شدن ،حاصل فرایند جهانی شدن است و این می تواند نشان دهد که جهانی شدن در بیشتر موضوعات در حوزه سیاست قابل کنترل است . با این مقدمه از برجام ، ترامپ از بدو ورود به عرصه سیاست یکی از برنامه های خودرا بر خروج از برجام قرار داد چرا ؟ چون اصل جهانی شدن و همکاریهای جهانی قبول نداشت .همکاریهای بین المللی از نظر ترامپ باید در جهت منافع آمریکا باشد چون برجام نمی تواند منافع آمریکا را تامین کند پس باید آن را محدود یا از آن خارج بشود .این راهبرد آمریکا بنوعی در پوسته داخلی عدم قبول فرآیند جهانی شدن است .
مورد دوم خروج آمریکا از معاهده آب و هوایی پاریس بود که باز بنظر نویسنده همکاریهای گسترده بین المللی حاصل عصر جهانی شدن در حوزه محیط زیست است . همه بازیگران بخاطر ارتباطات گسترده ،وابستگی شبکه ای به همدیگر در عصر جهانی شدن در هر حوزه ای نیاز به همکاری های از این نوع دارند ولی ترامپ بخاطر درک سنتی از ارتباطات و انکار جهانی شدن از این معاهده بیرون آمد و باعث آنارشی در حفاظت از مسائل مهم آب هوایی شد واین همکاری بین المللی را دچار خدشه کرد .
براساس گزارش دانشگاه هاروارد، ظهور ترامپ و برآمدن احزاب افراطی اروپا واکنشی به جهانی شدن بود که در سه دهه گذشته به پدیده غالب در جهان تبدیل شد.
همچنین ترامپ اعتراضی است به جریان مبادله آزاد کالا، سرمایه و مردم در اقصی نقاط جهان که حرکت در قلمروی فراتر از مرزهای ملی را افزایش داد. جهانی شدن و دگرگونی های فناورانه به عنوان کلیدی برای سعادت و رفاه در جهان تفسیر شد اما همیشه در بازی جهانی سازی برندگان و بازندگانی وجود دارند.
با جهانی شدن، شغل ها از مرزهای آمریکا خارج شدند، امنیت شغلی و پرداخت های مناسب نیز کمرنگ تر شد، سطح آموزش کاهش یافت و بخش های خدماتی در حمایت از خانواده های آمریکایی ضعیف تر عمل کردند.
از برخی جنبه ها پیروزی یک نامزد پوپولیست پاسخی طبیعی به تحولات جامعه است. واقعیت های سیاسی و اقتصادی در جامعه موجب به وجود آمدن چنین پدیده ای شده است. این واقعیت ها در آنسوی آتلانتیک و در اروپا نیز موجب ظهور نگاه های مشابه شد. اگر دولتی نتواند رشد اقتصادی فراگیری را بدست آورد یا روایت هایی همچون انسجام اجتماعی محکم تر و بیگانه هراسی را نهادینه سازد، ممکن است برای سال ها مجبور شود یک محیط سیاسی توام با نارضایتی را تحمل کند.
نگاهی به سیاست هاس خروجی آمریکا در دوره ترامپ حاکی از عدم اعتقاد وی به جهانی شدن که یک فرایند غیر قابل اجتناب و در حال رخ دادن است می باشد و جهان مثل شبکه ای در پیوندها ی بیشتر با همدیگر است و هر رفتاری در هر بازیگری تاثیر گذار و تاثیر پذیر است و رئیس جمهور آمریکا باید بپذیرد که در عصر جهانی شدن ،با وجود برتری آمریکا در حوزه های تاثیر گذاری جهانی با جهان قدم برداشتن بهتر از وادار کردن جهان برای قدم برداشتن با آمریکا است
دهکده جهانی در عصر ارتباطات و جهانی شدن بوجود آمده است وهمه بازیگران اجبارا به بازی در جهت همکاری باهم هستند و اگر بازیگری از این قانون تبعیت نکند در طولانی مدت متضرر می شود.
تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل