Developed in conjunction with Joomla extensions.

انتخابات 1400 و تأثیر آن بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

نصیر جینور*

 سیاست خارجی یکی از مناقشه برانگیزترین حوزه‌های سیاست گذاری در همه جا بوده و هست، به همین دلیل مشارکت مردم در انتخابات ریاست جمهوری تأثیر مستقیم بر سیاست خارجی و دیپلماسی هر کشور دارد یکی از مهم‌ترین مسائل و موضوعاتی که کاندیداهای ریاست جمهوری حتماً باید درباره آن برنامه داشته باشند حوزه سیاست خارجی وتعامل با دنیاست. در قرن بیست و یکم، روش غالب حکمرانی در دنیا مقید دموکراسی و جمهوری است و هر حکومتی که پشتوانه مشارکت و همراهی شهروندانش را به همراه داشته باشد از مشروعیت ومقبولیت بیشتر در گستره بین المللی برخوردار است و بالعکس نظام ها و رژیم‌های سیاسی که فاقد پشتوانه و همراهی مردمی باشند در پهنه بین المللی از وجاهت کمتر و در نتیجه آسیب‌پذیری بیشتر برخوردارند، مشارکت مردم بسیار کارآمد است چون حضور مردم در صحنه انتخابات باعث می شود که دولت با پشتوانه مردم بتواند در صحنه بین المللی جهت گیریهای سیاسی خود را دنبال کند . مشارکت مردم در انتخابات بعنوان یک قدرت محسوب می‌شود، اقدامات دیگر کشورها در مقابل ایران به مشارکت مردم بستگی دارد و هر چه مشارکت افزاش یابد توان دولت در سیاست‌های خارجی نیز افزوده می ‌گردد و اگر قضیه برعکس شود مشارکت مردم در انتخابات کم باشد، تفسیر این خواهد بود که مردم مشروعیت نظام را به رسمیت نمی شناسند.
اینکه مردم به چه کسی رأی می دهند هم بسیار حائز اهمیت است چون با انتخاب رؤسای قوه مجریه در دوره‌های مختلف، سیاست خارجی هم، با یک تحول مواجه می‌شود. دولتی که می‌خواهد در قبال بازیگران خارجی اقدام یا کنشی انجام دهد از حمایت و انسجام سیاست داخلی در کشور خود برخوردار باشد، دولت‌هایی که پشتوانه مردمی ضعیفی دارند و فقط به خاطر در اختیار داشتن ابزارهای فیزیکی در مصدر کار قرار بگیرند در محیط بین الملل مشکلاتی با کشورهای دیگر خواهند داشت چون یکی از ابزارهای مهم قدرت یعنی مردم را به همراه خود ندارند. این گونه دولت ها شدت تعاملشان اندک است و دچار محدودیت‌هایی در جامعه و سازمان های بین‌المللی و دیپلماسی داشت لذا مشارکت مردم هم فضای با نشاطی در داخل کشور ایجاد می کند و هم پشتوانه مردمی و انسجام سیاسی را برای دستگا های سیاست خارجی و دیپلماسی در محیط بین الملل فراهم می نماید. نوع انتخاب مردم نیز شکل دهنده سمت و سوی کشور هم در داخل و هم در محیط بین الملل است لذا هم محتوا و هم فرمت انتخاب مردم در سیاست خارجی دولتها بسیار حائز اهمیت است. اندیشمندان علوم سیاسی و روابط بین الملل نیز اعتقاد دارند که سیاست خارجی، امتداد سیاست داخلی است؛ گذاره‌ای پذیرفته شده، که میان متفکران این حوزه بر سر آن اتفاق نظر نسبی وجود دارد. این جمله بدین معناست که ترکیبی از مؤلفه‌های گوناگون درعرصه داخلی، ( از جمله مشارکت مردم در انتخابات) سیاست خارجی یک نظام سیاسی را تنظیم می‌کند.
البته جنس تفویض اختیار در نظام‌های سیاسی مردم سالار مشابه آنچه در کشورهای اروپایی مشاهده می شود متفاوت است، چرا که عرصه سیاست خارجی تنها صحنه دستورپذیری محض از دولت نیست و نهادهای بیرونی و همچنین کانون‌های داخلی قدرت که بسیاری از آنها در حلقه نهادهای حاکمیتی جایی ندارند می تواند با پیگیری روش‌های مرسوم خواسته های خود را به نظام سیاسی تحمیل کنند.
در دموکراسی ها، اگر فردی که در جایگاه تصمیم گیرنده سیاست خارجی قرار گرفته است دست به اقداماتی بزند که ملت را باگرفتاری و مشکلات روبرو کند مردم به پای صندوق رای رفته و وی را یا حزبی که او آن را نمایندگی می‌کند از قدرت خلع می‌کنند.
رئیس جمهوری که در انتخابات 1400 بر مسند ریاست جمهوری ایران تکیه بزند، از هر طیفی که باشد، مدیریت فشارهای اقتصادی و تحریم ها که بر ابعاد مختلف زندگی و معیشت مردم تأثیر داشته است ، از مهم‌ترین چالش‌هایش خواهد بود به عبارتی دیگر باید گفت که عرصه سیاست خارجی را مهم ترین صحنه‌ بازی رئیس جمهور آینده ایران باید دانست. هرچند بنیان سیاست خارجی و جهت‌گیری‌های کلان تغییر نمی کند . اما ذیل همان جهت گیری‌ها باید تغییراتی صورت بگیرد . اگر از انتخابات کنونی ایران کسی روی کار قرارگیرد که خواستار تعامل با دنیا باشد در اجرای برجام اتفاقی می افتد امّا اگر سیاست ‌های سخت گیرانه تری اتخاذ شود حتماً تنش میان ایران و غرب و یا ایران و آژانس بین المللی هسته ای افزایش خواهد یافت. انتخابات ریاست جمهوری در اغلب کشورها از جمله ایران متأثر از مسایل اقتصاد، معیشت و رفاه، ملاک مهم‌تری نسبت به سیاست خارجی است. در دموکراتیک‌ترین کشورها نیز همین گونه است و باید گفت که سیاست خارجی چندان در انتخاب گزینه مد نظرشان مطرح نیست.
سیاست خارجی و برنامه های نامزدها برای حل مشکلات و ارائه راهکار در سیاست خارجی به انتخاب تعیین کننده حائز اهمیت است، یعنی سیاست خارجی ایران متأثر از سیاست داخلی است. با توجه به مذاکرات وین و احیای برجام که نهادهای بالادستی آن را دنبال می کنند و آن را راه حلّی برای خروج از وضعیت فعلی اقتصادی می دانند می توان نتیجه گرفت که سیاست خارجی اولویتی در انتخابات ریاست جمهوری ایران نخواهد داشت.
از نگاه نگارنده این مقاله، هر چند احیای احتمالی برجام به تنهایی نمی تواند نگرانی ها در خصوص رفع مشکلات اقتصادی ایران را برطرف کند. بر این باور هستم که تا تکلیف FATF روش نشود نمی توان به نتیجه بخش بودن اثرات اقتصادی احیای برجام امیدوار باشیم. اگر بخواهید کاری اقتصادی انجام بدهید باید عضوی از سیستم بانکداری جهانی باشید.
شاید قیمت دلار برای مدتی کوتاهی کاهش یابد و دسترسی های ایران به برخی از منابع مالی و درآمدهای نفتی افزایش پیدا کند اما در نهایت به دلیل مشکلات ساختاری که در اقتصاد اشاره شد چندان نمی توان به ا ثر بخش بودن احیای برجام برای سیاست اقتصادی کشور امیدوار بود و با توجه به برقراری مشکلات کنونی، ما شاهد افزایش فرار سرمایه از اقتصاد کشور خواهیم بود. شاید از نظر شما بیان این مسائل اقتصادی در این بخش جایگاه نداشته باشد اما همه‌ی این عوامل اقتصادی در سیاست خارجی دولت آینده نقش تأثیرگذار و مهمی خواهد داشت.
نگارنده بر این باور است که انتخابات 1400 نتیجه و برآینده تمام تحولات دهه گذشته خودش را نمایان خواهد کرد یعنی انتخابات به هر شکلی که برگزار شود و هر گروه یا جناحی که برنده شود، ایران پسا 1400 ایران کاملا جدیدی خواهد بود که حاصل تحولات 10 سال گذشته است. ایران کاملاً تازه‌ای از آن سربرخواهد آورد که با کنار زدن آخرین مخالفان و منتقدان در این انتخابات به آن پایان داده‌اند.
در انتخابات 1400 یک رئیس جمهور همسو خواهیم داشت که در این صورت قدرت سیاسی یکپارچه می‌شود و ساختارهای سنتی حاکم بر دهه گذشته تقویت می‌شوند . هر نتیجه ای که انتخابات 1400 در پی داشته و هر کسی بر مسند ریاست جمهوری تکیه بزند،پایان مرحله تحولات ده ساله گذشته و آغاز تحولات ساختاری جدید را رقم خواهد زد. باید منتظر ماند و دید که در این تحولات ساختاری، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در چه جایگاهی قرار خواهد گرفت و مشارکت یا عدم مشارکت مردم در سیاست خارجی ایران چه تأثیرهایی را خواهد گذاشت!؟ آیا ما مشاهد یک تغییر تدریجی در داخل چار چوب کلی سیاست خارجی ایران خواهیم بود یا نه؟ و باید دید که جمهوری اسلامی ایران در آغاز قرن 15 هجری به چه نوع گفتمانی در سیاست خارجی خود دست خواهد زد؟

*عضو هیئت تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل

 

تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل

یادداشت

رضا میرزایی کارشناس ارشد روابط بین الملل
مجید نوری  عضو هیئت تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل 
مجید نوری عضو هیئت تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل
رضا میرزایی کارشناس ارشد روابط بین الملل
دکتر محمد منصورنژاد عضو هیئت مدیره انجمن علمی مطالعات صلح ایران

گفتگو

دکتر امیر هوشنگ میرکوشش در گفت‌وگو با ایلنا
دکتر امیر هوشنگ میرکوشش مدیر مسئول مجله ایرانی روابط بین الملل در گفت‌وگو با ...

مفاهیم و نظریه ها

دکتر امیر هوشنگ میرکوشش
رضا میرزایی کارشناس ارشد روابط بین الملل

مطالب پربازدید

دکتر امیر هوشنگ میرکوشش
دکتر امیر هوشنگ میرکوشش
دکتر امیر هوشنگ میرکوشش
متن سخنرانی دکتر امیر هوشنگ میرکوشش به مناسبت 18 می روز جهانی موزه و میراث ...
دکترامیرهوشنگ میرکوشش

تبلیغات

فراخوان مقاله

تمامی حقوق برای مجله ایرانی روابط بین الملل محفوظ است ©2024 iirjournal.ir. All Rights Reserved

Please publish modules in offcanvas position.