Developed in conjunction with Joomla extensions.

بررسی دلایل عضویت سوئد و فنلاند در ناتو

دکتر مهدی کردی دکترای تخصصی روابط بین الملل و کارشناس مسائل پیمان ناتو

به تازگی فنلاند به عضویت سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) درآمد و فرایند الحاق سوئد به این اتحادیه، در حال تکمیل شدن است. در این یادداشت تلاش می شود تا دلایل الحاق استکهلم و هلسینکی در ناتو بررسی شود. به طور سنتی سوئد و پس از پایان جنگ سرد فنلاند، به مانند سوئیس همواره تا زمان جنگ میان اوکراین و روسیه؛ در تلاش بودند در راستای حفظ وعیت بی طرفی در استراتژی سیاست خارجی خویش؛ وارد دسته بندی های بین المللی نشده و به تبع آن به عضویت سازمان های بین المللی مانند ناتو که دارای جهت گیری های مشخص می باشد؛ نشوند.

اما وقع جنگ اوکراین تمام این معادلات را برای این کشورها تغییر داد. چراکه مقایسه وضعیت اوکراین پس از سالها حضور در لیست اقدام برای عضویت ناتو؛ با سایر کشورهای منطقه اروپای شرقی مانند لتونی و لیتوانی که به ناتو ملحق شده اند، گویای بسیاری از نکات می باشد. بر اساس ماده 5 منشور ناتو که اشاره صریح و مستقیم به تز دفاع دسته جمعی دارد، حمله به هر یک از اعضای ناتو، به مثابه حمله به تمامی اعضا می باشد. یعنی هر طرف ثالثی که با یکی از اعضای ناتو وارد جنگ شود، با تمام اعضا وارد جنگ شده است.

در این خصوص لازم به ذکر است ناتو حضور خود در افغانستان به عنوان اولین ماموریت فرا آتلانتیکی دوران حیات خویش را، تحت عنوان پاسخ دفاع دسته جمعی ذیل ماده 5 منشور اتحادیه به حملات 11 سپتامبر سازمان تروریستی القاعده توجیه و تبیین نمود. این نکته زمانی معنی دار تر می شود که دانسته شود روسیه به اوکراین که هنوز به عضویت ناتو در نیامده است؛ حمله نمود. اما به رغم اینکه مسکو از لیتوانی درخواست کریدور نقل و انتقالاتی به منطقه روس تبار کالیننگراد نمود و تهدید کرد در صورت ممانعت لیتوانی؛ به این کشور حمله می کند؛ به دلیل عضویت لیتوانی در ناتو و برخورداری از پوشش ماده 5 منشور اتحادیه؛ مسکو نتوانست اقدامی در حمله به این کشور انجام دهد. چراکه در این صورت با شاخه نظامی سازمان ناتو به طور مستقیم وارد جنگ می شد و طبعا چنین گزینه ای به هیچ عنوان باب میل کرملین نمی باشد. لذا کارآمدی پیمان ناتو و ماده 5 منشور آن؛ در این مقایسه تطبیقی میان اوکراین که هنوز صرفا بر اساس برنامه مشارکت برای صلح؛ در وضعیت شریک همکار ناتو به سر می برد؛ با کشورهایی مانند لیتوانی که از سال سال 2004 میلادی؛ به عضویت این اتحادیه درآمده اند؛ به خوبی اثبات گردید.

در خصوص سوئد و فنلاند؛ رجوع به حافظه تاریخ دیپلماسی و روابط بین الملل بسیار ضروری می باشد. سوئد و فنلاند طی جند قرن گذشته؛همواره تهدید روسیه را احساس کرده اند. برای مثال سوئد از سال 1700 تا 1721 میلادی با روسیه درگیر جنگ بود. شکست سوئد در جنگ مورد نظر؛ موجب از بین رفتن اقتدار این کشور در مناطق شرقی و مرکزی اروپا گردید. اما این جنگ تنها درگیری میان سوئد و روسیه نبود. بلکه جنگ دیگری میان این دو کشور طی سال های 1655 تا 1660 اتفاق افتاد.

همچنین شوروی سابق در تاریخ 30 نوامبر 1939 با فنلاند درگیر شد و این نبرد که به جنگ زمستان موسوم گردید؛ در تاریخ 13 مارس سال 1940 میلادی؛ طول کشید که در نتیجه این جنگ مناطق کارلیا؛ سالا و ریباچی از فنلاند جدا شده و به شوروی ملحق شدند.

لذا حمله روسیه به اوکراین که در تاریخ 24 فوریه سال 2022 میلادی آغاز شد؛ برای سوئد و فنلاند یادآور خاطرات تاریخی بسیار تلخی می باشد و باعث شد که پس از گذشت بیش از سه دهه از پایان جنگ سرد، استکهلم و هسلینکی بار دیگر خطر تهدید از جانب کرملین را مجددا احساس نمودند.

صرف نظر از تجارب تاریخی تلخ سوئد و فنلاند از درگیری با روسیه؛ آنچه موجب ترغیب این دو کشور برای عضویت در ناتو گردید؛ عملکرد موفقیت آمیز ناتو در دفاع از اعضای خویش می باشد. نکته لازم به ذکر این است که فنلاند و سوئد، هیچ گاه تا پیش از حمله روسیه به اوکراین در لیست اقدام برای عضویت ناتو نبودند. یعنی درخواستی برای الحاق به ناتو؛ به دولت ایالات متحده آمریکا به عنوان مرجع تحویل گیرنده نامه های قصد و نیت ارائه نداده بودند. اما وقوع جنگ اوکراین باعث شد تا انگیزه های لازم برای عضویت در ناتو؛ در هلسینکی و استکهلم به وجود بیاید.

صرف نظر از فرایند پذیرش اعضای جدید در ناتو که نیازمند اتفاق آرا و موافقت تمامی اعضا می باشد؛ آنچه موجب تسریع در روند انجام الحاق سوئد و فنلاند به ناتو گردید، برخورداری این دو کشور از تمامی استانداردها و پارامترهای اتحادیه در زمینه برخورداری از ساختارهای سیاسی دموکراتیک و اقتصادی مستحکم و تطبیق اولیه تشکیلات نیروهی مسلح سوئد و فنلاند با ساختارهای نظامی ناتو می باشد.

از این رو لازم به ذکر است فرایند عضویت کشورهایی مانند صربستان و مونته نگرو سالیان متمادی به طول انجامید و این شرایط کاملا درباره فرایند عضویت اوکراین هم صادق می باشد. لذا عضویت سوئد و فنلاند برای ناتو هم طبعا فرصت بسیار مغتنمی بود. چراکه علاوه بر اینکه ناتو دامنه سیطره خود بر شبه جزیره اسکاندیناوی را تکمیل نمود، توانست مرز مشترک خود با روسیه، به دو برابر افزایش دهد و به این وسیله خلاء عضویت اوکراین را تا حدود بسیار زیادی جبران نماید. از سوی دیگر عضویت فنلاند و سوئد برای ناتو با توجه به اینکه هر دوی این کشورها، در ردیف کشورهای پیشرفته و ثروتمند می باشند، بسیار حائز اهمیت است. چراکه علاوه بر اینکه وزن ناتو در معادلات محیطز بین الملل تقویت می شود، آنها برای اتحادیه دارای هزینه های سربار نمی باشند.

همچنین پیش بینی می شود در اجلاس آینده سران ناتو که در روزهای یازدهم و دوازدهم ژوئیه در لیتوانی برگزار می شود؛ سوئد به طور کامل به ناتو ملحق شود.

در مجموع باید به این نکته اشاره کرد که حمله روسیه به اوکراین؛ موجب تشدید دسته بندی های بین المللی و به نوعی بازیابی مجدد فضای دو قطبی جنگ سرد گردیده است.

 تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل

تمامی حقوق برای مجله ایرانی روابط بین الملل محفوظ است ©2024 iirjournal.ir. All Rights Reserved

Please publish modules in offcanvas position.