Developed in conjunction with Joomla extensions.

ترکیه مدرنیسم نوین یا دیکتاتوریسم نوین(قسمت اول)

گزارش چهاردهمین هم اندیشی علمی گروه مطالعات روابط بین الملل

سیده مسعوده میرمسعودی: سردبیر مجله ایرانی روابط بین الملل

گردآوری وتدوین :لیلا طباطبایی /امیر مقدمی

در موردعنوان که تلاش کرده نگاه حامیان و مخالفان به اهداف انتخابات اخیر ترکیه  را به بوته تحلیل بسپارد باید گفت آنچه حامیان اردوغان در اخذ رای آری در جستجوی آن بودند بیشتر عملی کردن دیدگاه های حکمرانی حکومت ترکیه و ایجاد یکپارچگی و ثبات در حکمرانی است  که دولت ترکیه آن را نوعی مدرنیسم می بیند که با تکیه بر ثبات در داخل ، انتفاع حداکثری از محیط خارج را جستجو می کند.در سویی دیگر مخالفان طرح اردوغان معتقداند که این طرح  زمینه را برای نوعی از دیکتاتوری که می توان آن را نوین نامید مهیا می کند.  نوین از این منظر که با تمرکز اختیارات در دست یک نفر در در پروسه ای مبتنی بر دموکراسی انتخاباتی،  به ریاست جمهوری قدرت تصمیم گیری بلا منازعه در جایگاه تصمیم گیری نظیر یک دیکتاتور ولی در پروسه ای مبتنی بر انتخابات و رای مردم را می دهد.
در ادامه  با توجه به شرایط سیاسی اجتماعی فعلی ترکیه و وضعیت منطقه ای و نظام بین‌الملل، به بررسی این دو دیدگاه می پردازیم تا بدانیم حصول کدامیک از دیدگاه ها در شرایط فعلی محتمل تر است در ادامه در راستای دیدگاه اول  این سوالات مطرح می شود:
این همه پرسی و نتیجه مثبت آن برای دولت اردوغان چه پیامدهای دارد آیا با افزایش  قدرت اجرایی دولت، راه برای پیاده سازی ایده های اقتصادی  حزب عدالت و توسعه باز خواهد شد و دولت بدون دغدغه سیاسی برای شکوفایی و بازگشت دوران نخست حزب عدالت و توسعه تلاش خواهد کرد؟
با نگاهی به سابقه حزب عدالت و توسعه که با رهیافت  توسعه اقتصادی برای کشور وارد میدان شد  و استراتژست های   آن نظیر احمد داوود اوغلو  با نظریه ی  عمق استراتژیک و کاهش تنش با همسایگان به صفر، کوشش کردند تا این بینش را که در طول دو دهه دکترین سیاسی دولت های این کشور گشته به تکامل برسانند، امروزه توسط اردوغان در حال  دگردیسی و پوست اندازی است.
از نگاه حامیان و مخاطبان رای آری این هم پرسی ،اردوغان با  بازخوانشی از تئوری های حزب عدالت وتوسعه در تلاش است تا در  پروسه ای دموکراتیک که قوانین  جمهوری لاییک ترکیه را تامین کند  قوانینی را در جهت یکسو کردن نظام مدیریت کشور فراهم نماید و هم چنین اردوغان سعی در پیاده سازی همان استراتژی داود اوغلو با یک ترجمان دیگر است  و با این همه پرسی دغدغه های سیاسی دولت کم شده  و در حقیقت  نوعی بدعت و نوآوری و  استراتژی های جدید برای ترکیه به ارمغان می آورد که حامیان اردوغان  تفسیر مدرنیسم نوین  برای آن دارند که راه مداخله بازیگران دیگر را نیز در موضوعات داخلی می بندد و مزاحمان سیاسی را به حاشیه می راند.
در این بین شرایط زمانی و منطقه ای حاکم به نفع هم فکران اردوغان است.اتحادیه اروپا درگیر برگزیت و انتخابات فرانسه و شاید فرگزیت  خواهد بود.بحران سوریه نیز  در تقابل روسیه وِآمریکا بلاتکلیف مانده .ایران نیز درگیر انتخابات داخلی خود است.  همچنین آمریکا ،در آسیای جنوب شرقی و قضیه کره شمالی مشغول است  و از این منظر کنکاش و به چالش کشیده شدن اخبار داخلی در کمترین سطح خود  خواهد بود . و کلا فضا برای دولت ترکیه  جهت ثبات  و ایجاد اتحاد بین خود ومخالفانش   داخلی فراهم  خواهد بود
در استراتژی حزب عدالت و توسعه، به نظر می رسد تلاش اردوغان در بخش اول این استراتژی  یک ‌سویه کردن حکمرانی در قالب ریاست جمهوری است، قدرت را فردی کرده و در ادامه اگر تیمی مثل احمد داوداوغلو که توانست با شعار  کاهش تنش با همسایگان و شکوفایی اقتصادی برای ترکیه به ارمغان بیاورد روی کار بیایید و زمام امور را بر عهده بگیرد  و در ننیجه می تواند برای مردم ترکیه مدرنیسم نوین را به نمایش در آورد.
از این رو در آینده پژوهی مطلوب  این دیدگاه باید انتظار تغییرات مدیریتی در بدنه حزب عدالت و توسعه را داشت که  با ایجاد یک برنامه ریزی قاطع از طرف دولت می تواند آرمانهای  یک دولت مدرن و توسعه یافته را به دنبال داشته باشد .
شاید در اینجا فضای بسته سیاسی و فشار بر مخالفان را مانع اصلی این مسئله بدانید . از این رو باید انتظار داشت استراتژست های حزب راه حلی ارائه دهند   که  کوتاه آمدن در مقابل مخالفان و وارد کردن آن ها  به حوزه های به ظاهر تصمیم گیری است .چرا که با همه پرسی اخیر اختیارات  رئیس جمهور به جایی رسیده که تقریبا هیچ کس یارای مقابله باآن را ندارد و از این رو با یک تیر دونشان را خواهند زد، هم راضی کردن مخالفان وهم گسترش فرمانروایی  و در این رهیافت باید انتظار تغییر رفتار را در برنامه‌ریزان حزب عدالت و توسعه و حکمران بعدی ترکیه داشت که در جهت همگرایی و مصالحه با کرد ها و سایر مخالفان داخلی پیش خواهد رفت
حال در  نقطه مقابل تحلیل مخالفان اصلاحات ریاست جمهوری ست که این رفراندوم را تلاشی جهت یکتاتوری فردی و به حاشیه کشاندن حقوق و آزادی ها می بینند.در نگاه این اندیشمندان تجمیع قدرت در دست ریاست جمهوری اسلام گرای ترکیه زمینه تغییرات در مبانی جمهوری لاییک ترکیه را فراهم می سازد و در این راستا پان تورکیسم تنها محملی است جهت به انزوا کشاندن گروه های سیاسی کرد و غیره.
حضور گروه ها و احزاب ملی در این اردوگاه از هم اکنون نشان از عمیق بودن نگرانی در ناسیونالیست ها و گروه های لاییک دارد.تنگنای سیاسی ایجاد شده برای فتح الله گولن  و حامیانش بعد از کودتای ارتش، اگر چه آنها را در موضع سکوت قرار داده ولی نشان از عدم همراهی این جنبش گسترده فکری مذهبی ترکیه، با نظام حاکم دارد که رفته رفته کفه قدرت این گروه ( مخالفین)  را در جامعه ی سیاسی ترکیه،  سنگین و سنگین تر خواهد کرد

نتیجه گیری
موقعیت متزلزل و مواج ترکیه در منطقه و نظام بین الملل که خارج از بحث آشفتگی های سیاست داخلی،  متاثر از نقش روسیه در منطقه،  عدم ثبات در سیاست های منطقه ای آمریکا،  بحران سوریه و نقش ایران و عربستان می باشد،  در مسیری پیش می رود که پروژه تجمیع قدرت و اختیارات اردوغان اگر چه در قانون تصویب شده،  در صورت ادامه ی درگیری و منازعه با کرد ها و سایر اقوام و گروه ها،  گذار دراز مدت راه را بر انزوای سیاسی و به طبع آن اقتصادی دولت پیش خواهد برد و از این  جایگاه ریاست جمهوری،  راهی جز به مشارکت گرفتن سایر نیرو های قومی و سیاسی بمنظور راهبردی کردن پروژه نفوذ در همسایگان خود را نخواهد داشت.
از منظر آینده پژوهی،  استراتژی حزب عدالت و توسعه ، که طرح  اصلاحات اخیر ریاست جمهوری  قسمت اول آن است به گونه ای طراحی شده تا قبل از افول اقبال عمومی جامعه ترکیه از این حزب در چند سال آتی با کنار گذاشتن اردوغان تند رو و غیر سازشکار، که البته بکمک نیروی سیاسی احزاب مخالف انجام خواهد شد.  طیفی از استراتژست های این حزب نظیر داوود اوغلو را به قدرت خواهند رساند که با تکیه بر عنصر شکوفایی اقتصادی ملهم از ثبات سیاسی در دوران اردوغان،   و مصالحه با کرد ها و سایر احزاب قدرت حکمرانی  دولت را در داخل حزب  عدالت نهادینه می سازد.  در آن زمان طلایی، رسوایی های مالی و اقتصادی تیم اردوغان که احتمالا تا آن زمان بیشتر و بیشتر خواهد شد راه را در این تغییر داخل حزبی هموار خواهد ساخت.
آنچه در آخر باید گفت اینکه اگر چه خیز برداشتن اردوغان متعاقب کودتا، در انحصار قدرت تا کنون موفق بوده،  انزوای سیاسی حاصل از منو پل کردن قدرت توسط ریاست جمهور و انسداد سیاسی حاصله ممکن است پایدار بودن این موازنه را با نگرانی های جدی مواجه سازد.

تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل

 

 

تمامی حقوق برای مجله ایرانی روابط بین الملل محفوظ است ©2024 iirjournal.ir. All Rights Reserved

Please publish modules in offcanvas position.