دکتر امیر هوشنگ میرکوشش
روش شناسی ترکیبی با تاکید بر همگرایی پارادیمی در صدد ترکیب روش های کمی و کیفی در یک مطالعه واحد به طور همزمان، متوالی یا متغیر است. روش پژوهش ترکیبی به دو دسته همزمان و متوالی تقسیم می شود. طرح ترکیبی همزمان طرحی است که در آن دو رهیافت کمی و کیفی به طور همزمان طراحی و اجراء می شوند.به عبارت دیگر می توان از هر دو روش کمی و کیفی به طور همزمان استفاده کرد.طرح ترکیبی متوالی به طرحی گفته می شود که در آن یکی از رهیافت ها به دنبال رهیافت دیگر طراحی و اجراء می شود.
در دسته بندی دیگری طرح های ترکیبی همزمان و متوالی بر اساس منطق استدلال و نه رهیافت پژوهشی به دو دسته طرح های ترکیبی قیاسی و استقرایی تقسیم می شوند. طرح های قیاسی، طرح هایی هستند که با اتخاذ رویکرد قیاسی- فرضیه ای و تعیین چهارچوب نظری از پیش تعیین شده انجام می شوند و هدف از آن ها نظریه آزمایی است و عمدتا در روش های کمی مصداق پیدا می کنند. در حالی که طرح های استقرایی، رویکرد داده محور داشته و هدف از آن ها نظریه سازی است.این نوع طرح ها خاص روش کیفی هستند.
ویژگی های پژوهش ترکیبی در جدول زیر آمده است:
روش علمی |
تاییدی و اکتشافی |
هستی شناسی |
کثرت گرایی، ارزشیابی واقعیت های ذهنی، عینی و بین الاذهانی و ارتباط میان آن ها |
معرفت شناسی |
عمل گرایی دیالکتیکی |
رایج ترین اهداف پژوهش |
اهداف چند گانه؛ ارائه توصیف و فهم کامل و پیچیده |
مزیت |
ارتباط تئوری و عمل؛ فهم علت و معلول های متعدد و قانونمند؛ ارتباط منافع ملی و محلی و سیاست |
طبیعت مشاهده |
مطالعه متون متعدد، دیدگاه هایا وضعیت ها؛ مطالعه عوامل متعدد همزمان با عملکرد آن ها |
جمع آوری اطلاعات |
جمع آوری انواع داده های متعدد |
داده ها |
ترکیبی از متغیر ها، واژه ها، مجموعه ها و تصاویر |
تحلیل داده ها |
تحلیل کمی و کیفی و کاربرد به طور مجزا و ترکیبی |
تعریف پژوهش ترکیبی
نوعی روش پژوهشی است که درآن پژوهشگران عناصر رویکردهای کمی و کیفی را به منظور درک عمیق پدیده را با هم ترکیب می کنند. این ترکیب می تواند در کلیه مراحل تحقیق از جمله جهان بینی ها، جمع آوری دادها و تحلیل و تفسیر نتایج صورت گیرد.
- نکته: این روش با عناوین مختلف شناخته می شود مانند: ترکیبی، آمیخته، درهم تنیده، کمی و کیفی، همسوسازی و....
چرایی استفاده از روش ترکیبی در مسئله پژوهشی
نیاز به هر دو رویکرد کمی و کیفی
- نیاز به بهبود مطالعه با استفاده از داده های یک منبع ثانویه
- نیاز به تبیین یافته های کمی
- نیاز به جستجوی اولیه کیفی
روش های ترکیب داده ها
تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل