دکتر مهدی‌مطهرنیا در گفتگو با مجله ایرانی روابط بین‌الملل*
دکتر مهدی‌مطهرنیا پژوهشگر، استاد دانشگاه و آینده‌پژوه در گفتگو با مجله ایرانی روابط‌بین‌الملل در خصوص مذاکرات هسته‌ای در وین بیان داشتند: آنچه باید درباره مذاکرات وین درباره ایران و آمریکا مورد توجه قرار داد این است که، هم آمریکا بر مواضع خود برای دستیابی به اهداف تعریف‌شده خود در مذاکره تاکید دارد و هم ایران به دنبال ایجاد فضایی است که بتواند به اهداف خود در این زمینه دست یابد. هر چند که آنها در این باره با بحران و ابهام واژگان مواجه هستند و تعریف هر یک از بازگشت به برجام متفاوت است. بنابراین و به باور دکتر مطهرنیا بازگشت به برجام در تعریف عملیاتی آمریکایی‌ها بازگشت به 1+5 در جهت بازنگری در هدف‌گذاری برجام برای ورود به برجام‌پلاس است و ایران هم معانی خاص خود را در این باره دنبال می‌کند.
از دیدگاه دکتر‌مطهرنیا آمریکایی‌ها بحران مفاهیم ایرانیان را تجربه کرده‌اند و اکنون براساس همین بحران، بازگشت به برجام را در چارچوب تعریف ابهام‌برانگیز در ادبیات‌سیاسی خود در دولت بایدن مورد توجه قرار می‌دهند.
این آینده‌پژوه و استاد دانشگاه ضمن تاکید بر این نکته مهم که، در ایران تصمیم‌گیرنده نهایی برجام مقام رهبری است اظهار داشتند که، ایشان(مقام معظم‌رهبری) در آخرین سخنرانی خود در این زمینه دال مرکزی مذاکره را حق و باطل دانستند و در باب مذاکره اعلام کردند که باید حق از باطل جدا شود. بنابراین با توجه به این معنا، ایالات متحده به دنبال ایجاد فضایی است که بتواند مذاکره جدیدی با ایران را در تعریف آمریکایی از مذاکره شکل دهد. ایران هم به دنبال فضایی است که بتواند در سبد خود تخم‌مرغ‌هایی بگذارد که بتواند از آن استفاده کند. این استاد دانشگاه و آینده‌پژوه در ادامه تصریح داشت که، خارج شدن از پروتکل‌های‌الحاقی، نزدیک شدن به پکن، بالاترین میزان غنی‌سازی اورانیوم و سخن‌گفتن از تمدید قرارداد استراتژیک با روسیه، تلاش برای شکستن محاصره دیپلماتیک ایران و نزدیکی به کشورهای دیگر با وجود فشارهای آمریکا در وضعیت کنونی و همچنین دوری از رودررویی نشان‌دهنده آن است که ایران در سبد امتیاز‌گیری خود در مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا در وین، به دنبال ایجاد فضایی است که بتواند پارادایم نه جنگ نه مذاکره را تغییر بدهد و تا‌حدی هم موفق بوده است.
به گفته دکتر مهدی‌مطهرنیا،آنچه تحت عنوان امتیاز‌دهی آمریکا به ایران مطرح است، با وجود شروع مذاکرات غیرمستقیم در وین هنوز نشانه‌های خود را نشان نداده است و تنها حرکت آمریکایی‌ها در این باره باز پس‌گیری مکانیسم ماشه از شورای‌امنیت سازمان ملل‌متحد است. اما در عمل هیچ‌یک از تحریم‌ها برداشته نشده و نشانگان مثبتی جز بازگشت آمریکا به برجام در این زمینه دیده نمی‌شود. وی همچنین پایان تاکید نمود که، رابرت‌مالی و جیک‌سالیوان مشاور امنیت‌ملی کاخ‌سفید و....بارها تاکید کرده‌اند آمریکا با بازگشت ایران به برجام بار دیگر پای میز مذاکره می‌نشیند اما در عین‌حال درباره مطرح شدن پرونده‌های دیگر در مذاکرات احتمالی سخن گفته‌اند که گامی برای آغاز برجام‌پلاس است.
دکتر مطهرنیا بر این باور است که، با وجود تمایل احتمالی بایدن برای بازگشت به برجام یا بازگشت به ساز‌وکار 1+5 نگرانی او از نزدیک شدن ایران به روسیه و چین و به عبارتی بلوک‌شرق، بعید به نظر می‌رسد به واسطه مخالفت‌ها و فشارهای اسرائیل و عربستان و همگرایی جمهوری‌خواهان و دموکرات‌های مخالف برجام، بایدن بتواند امتیازات خاصی به ایران برای برجام بدهد. مگر اینکه اتفاق دیگری در کمیسیون مشترک برجام رقم بخورد و ورق به سمت دیگری برگردد. این بازگشت ورق به سمت دیگر نشانگانی از عقب‌نشینی یک طرف از موضع خویش یا دو طرف از موضع خود به اندازه‌های متفاوتی خواهد بود که پویش این مسیر بازگشت از مواضع، میزان پیروزی طرف مقابل بر دیگری را می‌تواند به ارزیابی آورد.
*عضو هیئت علمی دانشگاه و آینده پژوه سیاسی
تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل
