دکتر زهرا شریف زاده سردبیر مجله

حملات تروریستی اخیر در سوریه که عمدتاً به دست گروه های تروریستی مانند جبهه التصره وتحریرالشام  با حمایت آمریکا و رژیم صهیونیستی و ترکیه و عربستان به دلایل زیر صورت گرفته است :

• پس از حدود پنج سال آرامش نسبی، مناطق شمال سوریه دوباره شاهد تشدید درگیری‌ها هستند. این بار، حملات غافلگیرکننده‌ای از سوی تروریست‌های وابسته بهس ترکیه به مواضع نیروهای دولتی در غرب حلب آغاز شده است تا آرامش نسبی را با تشدید درگیری ها بر هم زنند.
• گروه‌های تروریستی به سلاح‌های سنگین و تجهیزات پیشرفته‌ای دست یافته‌اند که بدون حمایت‌های نظامی و لجستیکی خارجی امکان‌پذیر نیست و این عملیات توسط اتاق‌های مشترک فرماندهی تحت حمایت آمریکا و اسرائیل برنامه‌ریزی شده است.
• حملات اخیر ممکن است به دلیل تغییرات در وضعیت ژئوپلیتیکی منطقه و همچنین مشغولیت نیروهای مقاومت مانند حزب‌الله در جنگ لبنان و کاهش حضور ایران در سوریه باشد. این شرایط به تروریست‌ها فرصتی برای افزایش نفوذ خود در مناطق تحت کنترل دولت سوریه داده است
• همزمانی آتش‌بس در لبنان و شروع حملات در سوریه می‌تواند نشان‌دهنده تلاش‌های هماهنگ بین اسرائیل و ترکیه برای تضعیف دولت بشار اسد باشد تا از این فرصت سیاسی به نغع خود بهره برداری کنند.
• با توجه به تحرکات اخیر نیروهای مقاومت در سوریه، تروریست‌ها تلاش دارند تا با استفاده از هر فرصتی، کنترل مناطق بیشتری را به دست آورند و مانع از نفوذ بیشتر این نیروها شوند.

این عوامل نشان‌دهنده پیچیدگی وضعیت امنیتی در سوریه و نقش بازیگران مختلف داخلی و خارجی در تشدید خشونت‌ها هستند.در این راستا روسیه سعی دارد تا از طریق نظامی،سیاسی و اقتصادی  تأثیرات عمیقی بر روند درگیری‌ها و وضعیت سیاسی این کشور داشته باشد.

• از نظر نقش نظامی روسیه با استفاده از هواپیماهای جنگی، بمب‌افکن‌ها و نیروهای ویژه به تقویت مواضع ارتش سوریه کمک می کند و با تأمین تسلیحات و تجهیزاتمانند سیستم‌های دفاع هوایی، تانک‌ها و دیگر تجهیزات نظامی به تقویت توان دفاعی نیروهای دولتی سوریه کمک می کند.
• از نظرنقش سیاسی روسیه به حمایت از دولت سوریه شامل وتو کردن قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه سوریه پرداخته و حتی در در مجامع بین‌المللی از او حمایت کرده و تلاش دارد تا مشروعیت حکومت او را حفظ کند.
• از نظر نقش اقتصادی روسیه به دنبال سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بازسازی زیرساخت‌های سوریه است. این اقدام نه تنها به نفع اقتصاد سوریه بلکه به تقویت نفوذ روسیه در منطقه نیز کمک می‌کند

اما در طرف مقابل کشور ترکیه  به دلایل استراتژیک و سیاسی از گروه تروریستی تحریر الشام^[1] در سوریه حمایت می‌کند. این گروه که در سال ۲۰۱۷ از ادغام چندین گروه افراطی  سیاسی و مسلح اسلامگرای سنی از جمله  جیش الاحرار(جناحی از احرار الشام)، جبهه فتح شام، جبهه انصار الدین، جیش السنه، لواء الحق و جنبش نورالدین زنکی تشکیل شده است. روند اتحاد این گروه‌ها به ابتکار ابوجابر الشیخ از فرماندهان اسلامگرا که دومین امیر احرار الشام بود انجام شد و اکنون کنترل بخش‌های بزرگی از استان ادلب و مناطق اطراف حلب را در دست دارد و به عنوان یکی از مهم‌ترین بازیگران در جنگ داخلی سوریه شناخته می‌شود.

یکی از دلایل حمایت ترکیه از تحریر الشام به منظور مقابله با دولت سوریه می باشد زیرا ترکیه به دنبال جلوگیری از قدرت‌گیری دولت بشار اسد و تقویت گروه‌های مخالف است. تحریر الشام به عنوان یک نیروی مسلح قابل توجه، می‌تواند به ترکیه کمک کند تا نفوذ خود را در شمال سوریه حفظ کند و از پیشرفت ارتش سوریه جلوگیری نمایداز طرفی حلب و ادلب برای ترکیه از اهمیت بالایی برخوردارند. ترکیه به دنبال حفظ نفوذ خود در این مناطق است و تحریر الشام به عنوان یک نیروی محلی، می‌تواند در این راستا به آنکارا کمک کند.

لازم بذکر است یکی از اهداف اصلی ترکیه در سوریه، مهار نیروهای کرد وابسته به کردی (Yekîneyên Parastina Gel)^[2]است که آن‌ها را تهدیدی برای امنیت ملی خود می‌داند. حمایت از تحریر الشام به ترکیه این امکان را می‌دهد که به طور غیرمستقیم بر روی نیروهای کرد فشار وارد کند.در ضمن ترکیه با توجه به وضعیت اقتصادی خود، به دنبال کنترل منابع و بازارهای جدید است. حلب، که زمانی یک مرکز اقتصادی مهم بود، اکنون می‌تواند فرصتی برای ترکیه باشد تا نفوذ اقتصادی خود را گسترش دهد

از بُعد سیاست‌های داخلی و خارجی، حمایت از تحریر الشام به ترکیه این امکان را می‌دهد که در عرصه بین‌المللی خود را به عنوان حامی گروه‌های معتدل‌تر معرفی کند، در حالی که واقعیت این است که این گروه‌ها نیز دارای تاریخچه‌ای از افراط‌گرایی هستند

در حال حاضر، وضعیت در سوریه به ویژه در حلب و ادلب بسیار بحرانی است و نیروهای تروریستی به رهبری تحریر الشام به تازگی حملات گسترده‌ای را علیه ارتش سوریه آغاز کرده‌اند. این حملات به دنبال افزایش فشارهای نظامی و هوایی نیروهای دولتی سوریه صورت گرفته است و در  این درگیری‌ها، گزارش‌ها حاکی از کشته شدن نزدیک به  تروریست بسیاری شده است.و ارتش  ارتش سوریه با حمایت نیروی هوایی روسیه به شدت به این حملات پاسخ داده و تلاش دارد تا خطوط دفاعی خود را تقویت کند. وزارت دفاع سوریه اعلام کرده است که عملیات‌های ضدحمله‌ای برای بازپس‌گیری مناطق تصرف‌شده آغاز شده است.

با توجه به تداوم درگیری‌ها و تلفات سنگین هر دو طرف، پیش‌بینی اینکه آیا تروریست‌ها قادر خواهند بود بر کنترل خود در مناطق تصرف‌شده پایدار بمانند یا خیر، دشوار است. برخی تحلیلگران بر این باورند که ارتش سوریه با توجه به پشتیبانی‌های نظامی روسیه و تجدید قوا، ممکن است بتواند برتری خود را دوباره به دست آورد.. به طور کلی، وضعیت فعلی نشان‌دهنده یک بحران عمیق‌تر در سوریه است که می‌تواند تأثیرات وسیعی بر امنیت منطقه داشته باشد.از طرفی ممکن است بر اساس دکترین گالوریسم سوریه به سه بخش علوی، کردستان سوریه و سرزمین سنی‌ها تقسیم شود. علوی‌ها، اقلیتی هستند که به مدت چند دهه است، سوریه و مسیر ساحلی آن را تحت کنترل خود گرفته‌اند. کردستان سوریه می‌تواند از این کشور جدا شود و در نهایت با کردهای عراق یکی شود. سرزمین سنی‌ها نیز می‌تواند جدا شود و با استان‌هایی از عراق تلفیق شود تا سنی‌ستان را تشکیل دهد.

 تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل

^[1] Tahrir al-Sham(THS)

^[2] YPG