جوزف نای
ترجمه از : روح الله سوری
با نزدیک شدن به پایان سال 2021، روسیه نیروهای خود را در نزدیکی مرزهایش با اوکراین صف بندی کرد. چین جت های جنگی خود را در نزدیکی تایوان به پرواز درآورد. کره شمالی همچنان برنامه تسلیحات هسته ای خود را دنبال می کند و جنگجویان طالبان در خیابان های کابل گشت زنی می کنند. دوستان با دیدن همه این موارد از من پرسند: " چه بر سر قدرت نرم آمده است"
با توجه به چنین خبرهایی در ارتباط با استفاده برخی کشورها از سیاست تهدید و اجبار و همچنین ارعاب برای پیشبرد منافع خود، به نظر می‌رسد که قدرت نرم در روابط بین‌الملل خالی از معنا شده باشد. اما قدرت نرم همچنان اهمیت دارد و این دولت ها هستند که پتانسیل این نوع از قدرت را نادیده می گیرند.
یک پاسخ این است که می توان آن را در دیگر رویدادهای اخیر، مانند اجلاس مجازی پرزیدنت جو بایدن برای دموکراسی، که با حضور نمایندگانی با بیش از 100 کشور جهان برگزار شد، یافت. چین پس از کنار گذاشته شدن از این اجلاس، در رسانه های اجتماعی اعلام کرد که دموکراسی متفاوت و پایدارتری نسبت به آنچه که توسط ایالات متحده تمجید می شود، دارد. چیزی که ما شاهد آن بودیم این بود که این اجلاس یک رقابت میان قدرت های بزرگ بر سر قدرت نرم بود که به عنوان توانایی تحت تاثیر قرار دادن دیگران از طریق جذب و نه با اجبار یا پرداخت هزینه، درک می شود.
وقتی برای اولین بار در سال 1990 درباره قدرت نرم نوشتم، به دنبال رفع نقصی در نحوه تفکر کلی تحلیلگران درباره قدرت بودم. اما این مفهوم به تدریج طنین سیاسی بیشتری پیدا کرد. از برخی جهات، اندیشه زیربنایی آن جدید نیست. مفاهیم مشابه را می توان به فیلسوفان باستانی مانند لائوتسه نسبت داد. همچنین قدرت نرم صرفا به رفتار بین المللی یا ایالات متحده مربوط نمی شود. بسیاری از کشورها و سازمان های کوچک نیز دارای قدرت نرم هستند. و حداقل در دموکراسی ها، قدرت نرم جزء اساسی رهبری است.
با این حال، این مفهوم اکنون به طور کلی با روابط بین‌الملل مرتبط است. با توسعه اتحادیه اروپا به شکل کنونی، رهبران اروپایی به طور فزاینده ای از این اصطلاح استفاده کردند و از سال 2007، زمانی که هو جین تائو، رئیس جمهور وقت چین اعلام کرد که چین باید قدرت نرم خود را توسعه دهد، دولت میلیاردها دلار در این زمینه سرمایه گذاری کرده است. چالش کنونی برای چین اجرای یک استراتژی موثر قدرت هوشمند است. اگر این کشور بتواند به طور موثر قدرت سخت رو به رشد خود را با قدرت نرم همراه کند، احتمال تحریک ائتلاف های موازنه ساز مخالف، کمتر خواهد بود.
قدرت نرم تنها یا حتی مهمترین منبع قدرت نیست، زیرا تأثیرات آن آهسته و غیرمستقیم است. اما نادیده گرفتن آن یک اشتباه استراتژیک جدی است. قدرت امپراتوری رم نه تنها بر لژیون های آن، بلکه بر جاذبه فرهنگ و قانون رم استوار بود. به طور مشابه، همانطور که یک تحلیلگر نروژی زمانی توصیف کرد، حضور آمریکا در اروپای غربی پس از جنگ جهانی دوم "یک امپراتوری با دعوت" بوده است. هیچ توپخانه ای دیوار برلین را فرو نریخت. بلکه آنچه این دیوار را برداشت چکش ها و بولدوزرهای افرادی بود که تحت تاثیر قدرت نرم غرب قرار گرفته بودند.
رهبران سیاسی هوشمند مدت‌هاست که درک کرده‌اند که ارزش‌ها می‌توانند قدرت ایجاد کنند" اگر بتوانم شما را وادار کنم تا آنچه را که می خواهم بخواهی، مجبور نخواهم شد که تو را مجبور به انجام کاری کنم که نمی خواهی". اگر کشوری ارزش هایی را نشان دهد که دیگران آن را جذاب بدانند، می تواند در استفاده از سیاست چماق و هویج صرفه جویی کند.
قدرت نرم یک کشور اساساً از سه منبع ناشی می شود: فرهنگ آن؛ ارزش های سیاسی آن( مانند دموکراسی و حقوق بشر) و سیاست های آن. یک دولت می تواند از طریق رفتار خود در داخل (مانند حمایت از مطبوعات آزاد و حق اعتراض)، در نهادهای بین المللی (مشاوره با دیگران و تقویت چندجانبه گرایی) و از طریق سیاست خارجی خود (مانند ترویج توسعه و حقوق بشر)، دیگران را تحت تاثیر قرار دهد.
در طول همه‌گیری کووید-19، چین سعی کرده است از «دیپلماسی واکسن» برای تقویت قدرت نرم خود استفاده کند، قدرتی که به دلیل مخفی کاری های ابتدایی این کشور در مقابله با شیوع ویروس کرونا در ووهان آسیب دیده بود. دولت چین برای تقویت طرح کمربند و جاده، که از پروژه‌های زیربنایی در بسیاری از نقاط جهان پشتیبانی می‌کند، تلاش هایی را صورت داده است.
اما نظرسنجی های بین المللی نشان می دهد که نتایج ناامیدکننده بوده است. از نظر جذابیت، چین در همه قاره‌ها به جز آفریقا، جایی که دو کشور برابر هستند، از آمریکا عقب تر است. یکی از دلایل پایین بودن سطح قدرت نرم چین، استفاده شدید این کشور از قدرت سخت در تعقیب یک سیاست خارجی فزاینده ملی گرایانه است. این مساله در مجازات اقتصادی استرالیا و عملیات نظامی آن در مرز هیمالیا با هند کاملاً نمایان شده است.
چین مشکل قدرت هوشمند دارد. به هر حال، تمرین دیپلماسی واکسن و «دیپلماسی گرگ جنگجو» (رفتار تهاجمی و اجباری با کشورهای کوچکتر) بصورت همزمان کاری دشوار است.
نظرسنجی‌های بین‌المللی نشان داده که قدرت نرم ایالات متحده نیز در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ دچار کاهش شده است. اما خوشبختانه آمریکا فراتر از دولتش است. بر خلاف منابع قدرت سخت (مانند نیروهای مسلح)، بسیاری از منابع قدرت نرم از دولت جدا هستند. برای مثال، فیلم‌های هالیوودی که زنان مستقل یا اقلیت‌های معترض را به نمایش می‌گذارند، الهام‌بخش دیگران در سراسر جهان هستند. فعالیت بنیادهای خیریه ایالات متحده و آزادی تحقیق در دانشگاه های آمریکا نیز همین گونه است.
شرکت ها، دانشگاه ها، بنیادها، کلیساها و جنبش های اعتراضی قدرت نرم خود را توسعه می دهند. گاهی اوقات فعالیت های آنها اهداف رسمی سیاست خارجی را تقویت می کند و گاهی هم با آنها در تضاد قرار می گیرد. در هر صورت، این منابع خصوصی قدرت نرم در عصر رسانه های اجتماعی اهمیت فزاینده ای دارند. قیام 6 ژانویه 2021 در ساختمان کنگره ایالات متحده قطعاً به قدرت نرم ایالات متحده آسیب رسانده است. اما کسانی که پیش از موعد برای مرگ دموکراسی آمریکایی سوگواری می‌کنند، باید به خاطر داشته باشند که انتخابات 2020 با وجود همه‌گیری گسترده، مشارکت بی‌سابقه‌ای داشت. مردم آمریکا هنوز هم می توانند یک عوام فریب را در یک انتخابات آزاد و منصفانه برکنار کنند.
این بدان معنا نیست که اکنون همه چیز (دموکراسی آمریکایی یا قدرت نرم آن) در وضعیت خوبی قرار دارد. ترامپ بسیاری از هنجارهای دموکراتیک را که اکنون باید احیا شوند، از بین برده است. بایدن تقویت دموکراسی در داخل و خارج را هدف ریاست جمهوری خود قرار داده است، اما باید منتظر نتایج آن بود. هیچ کس نمی تواند در مورد مسیر آینده قدرت نرم هیچ کشوری مطمئن باشد. اما شکی نیست که نفوذ از طریق قدرت نرم، جزء مهمی از سیاست جهانی باقی خواهد ماند. همانطور که مارک تواین به طعنه گفت: "گزارش های مرگ من بسیار اغراق آمیز است." در مورد قدرت نرم نیز همین گونه است.
تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل
