دکتر امیرهوشنگ میرکوشش در گفتگو با مجله ایرانی روابط بین‌الملل*
دکتر امیرهوشنگ میرکوشش، استاد روابطبینالملل دانشگاه‌آزاد‌اسلامی و مدیرمسئول‌مجله‌ایرانی روابطبینالملل، روند کنونی مذاکرات مجدد در مورد برجام را با روی کار آمدن دولت آقای باید‌ن و اراده سیاسی ایشان مبنی بر بازگشت به برجام مرتبط دانست. به باور دکتر میرکوشش در جمهوری اسلامی‌ایران نیز با توجه به شرایط بد اقتصادی و نیز افزایش مشکلات ناشی از پاندمی‌‍کرونا، این اراده به وجود آمد تا مجددا به میز مذاکره بازگردند. در ابتدا طرف ایرانی با درخواست‌های حداکثری مبنی بر لغو تمامی تحریم‌ها و راستی‌آزمایی موضع سختی در پیش گرفت که با وساطت اروپا، چین و روسیه مواضع ایران تعدیل گشت و مذاکرات مجدد در وین شکل گرفت. به نظر دکتر میرکوشش با حضور کشورهای 1+4 و نیز انعطاف دو طرف این مذاکرات به نتیجه نهایی نزدیک شده و توافق می‌تواند به دو صورت نهایی شود:
1-لغو تمامی تحریم‌های هسته‌ای از طرف آمریکا و بازگشت همزمان ایران به تمامی تعهدات برجامی
2- لغو مرحله‌ای تحریم‌ها و بازگشت مرحله‌ای ایران به تعهدات برجامی
در هر صورت امکان موفقیت مذاکرات جدید بستگی به اراده سیاسی دو طرف و نیز میانجیگری اعضای 1+4 دارد.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل و استاد دانشگاه همچنین در خصوص آینده برجام اذعان داشت که آینده آن بستگی به ادامه مذاکرات دو کشور ایران و امریکا در موضوعات دیگر شامل، مسائل‌منطقه‌ای و نیز برنامه‌موشکی ایران دارد. شکست برجام و خروج آمریکا از برجام در نتیجه شکل نگرفتن مذاکرات تکمیلی موسوم به برجام‌پلاس و نیز در نظر نگرفتن منافع آمریکا به وقوع پیوست. با توجه به طیف مخالفان برجام در هر دو کشور شامل راست‌گرایان افراطی، در اینجا نیز نقش رهبران دو کشور در شکل‌گیری مذاکرات تکمیلی اساسی است. عربستان و اسرائیل مخالفان برجام و لغو تحریم‌ها هستند، بنابراین ضرورت مذاکرات ایران و عربستان و رسیدن به نقاط اشتراک و نیز عدم‌تاکید مجدد بر نابودی اسرائیل می‌تواند در شکل‌گیری برجام‌پلاس موثر باشد. اخیرا مذاکراتی میان ایران و عربستان در عراق و با میانجیگری نخست‌وزیر این کشور برای حل و فصل مسائل دوجانبه انجام شده و هنوز ادامه دارد که نتیجه موفقیت‌آمیز آن می‌تواند در ثبات برجام و نیز شکل‌گیری مذاکرات مجدد با آمریکا تاثیرگذار باشد.
از دیدگاه دکتر میرکوشش، باید توجه داشت که ترس امنیتی کشورهای منطقه از ایران منجر به مسابقه تسلیحاتی و در نهایت می‌تواند منجر به جنگ شود، و تنها راه جلوگیری از این روند بها دادن به دیپلماسی و مذاکرات است. مذاکرات منصفانه و به رسمیت شناخته شدن منافع دو کشور می‌تواند بر روند موفقیت‌آمیز این مذاکرات تاثیر گذارد. از طرف دیگر ایران می‌تواند مناقشه فلسطین را با ایجاد جو اطمینان و اعتماد با کشورهای عربی منطقه در مسیری مشترک قرار دهد و از پیامدهای یک‌جانبه‌گرایی در این موضوع که به رویارویی سخت با اسرائیل منجر خواهد شد پرهیز نماید. لازمه موفقیت مذاکرات ایران و عربستان و مذاکرات کنونی برجام و نیز مذاکرات برجام‌پلاس احتمالی میان ایران و آمریکا، بها دادن به دیپلماسی و غلبه آن بر سیاست‌های میدانی است، و این موضوع نیازمند تجدید نظر اساسی در سیاست و استراتژی منطقه‌ای و بین‌المللی ایران دارد.
*مدیر مسئول مجله ایرانی روابط بین الملل
تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل
