صبح چهارشنبه به يکباره اخبار تازه و پيش بيني نشده اي از آل سعود به دنيا مخابره شد.
حکومتي که عادت به محافظه کاري و اقدامات به دور از شتاب و عجله داشت مدتي است که به رفتارهاي يکباره و بعضا راديکال شهره شده است. ملک سلمان پادشاه سالمند سعودي حالا در اقدامي تازه تقريبا تمام نيروهاي سياسي کابينه خود را تغيير داده است. از وليعهد و جانشين وليعهد گرفته تا وزير خارجه و نفت و آموزش. نيروهايي که هيچ کدامشان نسبت به افراد قبلي نظر مساعدتري نسبت به ايران ندارند. صباح زنگنه با بيان اين مطلب به خبرآنلاين مي گويد ناپختگي نيروهاي جديد باعث مي شود اوضاع عربستان سعودي از اين هم بدتر شود.
تغييرات يکباره در ساختار سياسي آمريکا شگفتي ناظران سياسي را با خود به همراه داشت. اين تغييرات را چگونه تحليل مي کنيد؟ آيا مي توان چنين عزل و نصب هايي را در سامان سياسي سعودي کم سابقه ارزيابي کرد؟
بله حتما و حتي شايد بهتر باشد آنرا بي سابقه بخوانيم. چرا که در شرايطي که هنوز فرزندان بلافصل عبدالعزيز در قيد حيات هستند و وليعهد هم هنوز به مرحله فرسودگي نرسيده اين تغيير اتفاقي تازه و عجيب به شمار مي رود که مي توان آن را بي سابقه ارزيابي کرد. ضمن اينکه اساسا تا به حال نداشتيم اين همه تغيير به يکباره و به صورت ناگهاني صورت پذيرد. همه اينها نشان مي دهد موضوع به اين سادگي ها نيست و بايد علل و عوامل آن را جستجو کرد.
به باور شما چه عواملي سبب شده اين موضوعات به اين شکل طرح شود و ما شاهد تغيير و تحولات سياسي گسترده در سطح اول نظام سياسي عربستان باشيم؟
اين تغيير حاکي از اختلافات جدي داخل خاندان سعودي است و مي توان بخشي از آن را برگرفته از جنگ يمن و ورود عربستان به اين نزاع و بحران دانست که منجر به کشتار فجيع در يمن شد. طبعا در اين شرايط براي افرادي مانند آقاي مقرن که مادرشان هم اصالتا يمني است قابل تحمل و پذيرش نبوده و مخالف ورود و دخالت نظامي سعودي در يمن بوده اند. چنين عواملي سبب و منجر به افزايش اختلافات و درگيري ها ميان گروه هاي سياسي سعودي و خاندان آل سعود شده است. در نتيجه ما بايد انتظار استمرار اين شرايط و بحران را در سعودي داشته باشيم. آثاري که در ادامه پيامدهايش هم ظاهر خواهند شد.
با توجه به اينکه سلمان چندان حال مساعدي ندارد، سوالي که مطرح مي شود اين است که آيا خود او به تنهايي اين تصميمات يکباره و جنجالي را اتخاذ کرده يا احتمالا با نظر اطرافيان اين عزل و نصب ها صورت پذيرفته است؟
به نظر نمي رسد سلمان در اين سن و سال و وضعيت ذهني که دارد بتواند به چنين تصميم هاي جدي و تعيين کننده برسد. چون همانطور که شما به درستي اشاره کرديد آقاي سلمان از بيماري هاي متعددي رنج مي برد و حتي آلزايمر او هم به نظر جدي مي رسد. در نتيجه بعيد است که او خود چنين تصميماتي را بگيرد. من فکر مي کنم احتمالا بيش از همه فرزندان سلمان در اين تغييرات نقش داشته اند. کمااينکه مي بينيم آنها هم ترفيع گرفته اند و يکي از پسران سلمان به عنوان وليعهد وليعهد يا جانشين وليعهد منصوب شده است.
يکي ديگر از تغييرات مهم تازه ملک سلمان برکناري سعود الفيصل از وزارت خارجه عربستان بود. با توجه به اينکه سعود الفيصل را مي توان طولاني ترين وزير خارجه تاريخ روابط بين الملل دانست کنار رفتن او را چگونه ارزيابي مي کنيد؟ آيا بيماري او در اين موضوع نقش داشته است؟
بله همانطور که شما هم اشاره کرديد سعود الفيصل شايد به دليل بيماري اش کنار رفتنش قابل توجيه باشد. اما اين تغيير با چندين نکته قابل توجه همراه بوده است. يکي اينکه وزارت خارجه که همواره در اختيار شاهزاده ها و خاندان آل سعود بوده است، اينبار اين رويه کنار گذاشته شده و به جاي آن فردي از خارج از خاندان به اين سمت منصوب شده است. بر اين اساس شاهديم که فردي با تجربيات گسترده در سطح جهان کنار رفته و ديگري که نه پختگي دارد و نه از تجربيات قابل توجهي برخوردار است به جاي او تعيين شده است. فرد جديد تنها در حد پيام رسان و نامه رسان ميان آل سعود و واشينگتن عمل مي کرده است و به عنوان سفير عربستان در آمريکا مشغول فعاليت بوده است.
اما تغييرات به همينجا ختم نشده و حتي کار به وزارت نفت، بهداشت و آموزش و ... کشيده است. اين زلزله سياسي نشانه چيست؟
اگر دقت هاي بيشتري به اين عزل و نصب ها بشود مي بينيم که حتي در فرمان اين تغييرات هم به لحاظ عبارات ادبي زبان عربي نقص و نارسايي هايي ديده مي شود که همه حاکي از عجله و شتاب براي فرار از مشکلي است که بايد آنرا تعريف و تبيين کرد و يافت. اين تغييرات آنهم با اين عجله هم در زمينه نفت و وزارت خارجه موج هاي ديگري را پيش روي چشم ما قرار مي دهد. در شرايطي که هنوز تعدادي از فرزندان بلافصل عبدالعزيز زنده هستند، آمدن ۲ فرد از نسل سوم در قدرت حتما مشکلاتي را ايجاد مي کند و درگيري هاي سياسي درون خاندان را شدت مي بخشد. عزل مقرن مشکلاتي را حکايت مي کند و پيامد آن هم مشکلات ديگري خواهد بود. آوردن نيروهاي کم تجربه و جوانان بدون سابقه مديريت حتي دو ساله در نردبان حاکميتي طبعا با ناپختگي هاي در تصميم گيري هاي رياض همراه خواهد شد. وضع سلامتي و حال و روزگار ملک سلمان به لحاظ ذهني و آلزايمر و مسائل بدني ايشان را هم به تمام اين موارد اضافه کنيد تا دريابيد چقدر اوضاع در اين کشور به هم ريخته است.
با تمام اين تفاسيري که اشاره کرديد و البته علم به اوضاع غير عادي عربستان سعودي چه چشم اندازي براي آينده تضادهاي درون سيستم متصور هستيد؟
طبعا اين اقدامات آثار گسترده اي خواهد داشت. امکان ندارد مسايل به اين راحتي و آساني رد شود. تحولات آتي خيلي تندتر و سريعتر خواهد بود و نظر آمريکا هم نسبت به حکومت صراحتا توسط اوباما بيان شد و آنها را رهنمون کرد به اينکه مشکلات در درون خودشان است و بايد آنها را حل کنند به جاي اينکه پناه ببرند به بازيگران خارجي به بهانه هاي خطر خارجي بايد به مشارکت هاي اجتماعي داخل برسيد. مسائلي از اين قبيل، موج هايي از تغييرات و نارسايي ها را به وجود مي آورد. رشوه عظيمي که سلمان به ارتش و نظاميان داده حکايت از مسائل ديگري دارد. کنار گذاشتن مطعب به عبدالله و همچنين نرفتن به سراغ عبدالعزيز عبدالله که در وزارت خارجه معاون وزير بود و مي توانست به عنوان جايگزين وزير خارجه (سعود الفيصل) معرفي کند.
به عنوان سوال پاياني نيروهاي تازه اي که روي کار آمده اند نگاهشان نسبت به ايران چگونه است؟ آيا تغيير مثبتي در اين عرصه ايجاد خواهد شد؟
هيچ کدام اينها نظر مثبت تري نسبت به ايران ندارند و همگي نسبت به نيروهاي قبلي نگرش منفي تري نسبت به تهران دارند. اما موضوع اين است که علاوه بر اينها، ناپختگي افراد تازه باعث مي شود مشکلات بيشتري در عرصه سياست ورزي و سياست گذاري سعودي پديد آيد.
منبع خبرآنلاین
