رضا میرزایی کارشناسی ارشد روابط بین الملل
بازی بزدل یک مدل موثر برای بررسی تلاقی منافع دو بازکن در نظریه بازی ها است. این بازی در مباحث سیاسی و اقتصادی قابلیت اپلای دارد که بر اساس منطق همه چیز یا هیچ استوار است، منطقی که مسلما بدور از تعریف برد برد خواهد بود. اینجا تنها گذر زمان است که کارآمدی یا فاجعه بار بودن چنین منطقی را در یک موضوع سیاسی مشخص خواهد کرد. با اینحال بدترین نتیجه آن خواهد بود که هیچ طرفی تسلیم نشود. در اصل طرفی که تسلیم شود بزدل و بازنده است! درست مانند حرکت دو خودرو در یک مسیر به سمت هم که در نهایت بدون تغییر مسیر رانندگان آن تصادف شدید پیش آمده و هر دو سرنشین آسیب خواهند دید. البته ابعاد و متغیرهای تاثیر گذار اینجا وجود خواهد داشت لیکن هدف دو راننده آنست که به راهش ادامه دهد تا حریف خود را از مسیر منحرف نماید، حتی اگر شده به قیمت جان خودش!
علت یابی انعقاد چنین بازی ای می توان مهم باشد ، به عنوان نمونه به عامل محرک و پشتوانه (امید به آیندهِ حدسی یا محاسبه شده) می توان اشاره کرد. یا مثلا ممکن یکی از طرف ها به دلائلی می خواهد خود را از قواعد خود ساخته یا دگر ساخته رهایی دهد و یا اینکه بازی را به یک قاعده نهایی بکشاند، برای ما ابعاد داخلی نیز مطرح است که حتی بر اساس برخی نظرات غلبه نیز داشته است...
تصویب برنامه اقدام استراتژیک برای لغو تحریم و حمایت از حقوق ملت ایران در مجلس ایران نشان می دهد مکانیسم حل اختلاف نتوانسته تعارض منافع ایران و کشورهای طرف مقابل(بویژه آمریکا) را مدیریت نماید، و دائما در سیکلی قرار گرفته که تولید مراحل آتی نموده است.(قرار به آینده، که بالطبع قواعد بازی خاصی را اعمال نموده است). از طرفی منافع حیاتی ایران به خطر افتاده است که در تعریف می تواند دامنه دار باشد! و همچنین در این زمان وضعیتی مصادره ای نیز مطرح باشد...
با تصویب این قانون مکانیسم حل اختلاف پایان یافته تلقی شده و بازی دو طرف را وارد مکانیسم حل منازعه نموده است که بازی بزدل بواسطه اختلاف سطح قدرت (توانایی ها) یک گمانه زنی در حل منازعه تلقی می شود. توضیح اینکه اختلاف و منازعه به لحاظ سنخ شناسی متمایز از هم بوده و وجه افتراق آن ارزش ها و هنجارهای موجود فی ما بین همچنین فاکتور زمانی اختلاف(بلند مدت یا کوتاه مدت) می باشد. اینجا حل منازعه راه سخت تری در پیش خواهد داشت، و بنابراین امکان بازی بزدل یک پیش بینی خواهد بود.
از نگاهی هدف بازی بزدل بیش از دیوانگی و نوعی گاوبازی!، گرفتن امتیاز است که بواسطه آن احتمال خروج از بازی بالا خواهد رفت و در غیر اینصورت لازم است به تحلیل های دامنه دار تر و تنش های طولانی مدت تر اندیشید. منازعه شکل حجیم تری متجسم خواهد نمود و پای کشورهای دیگر را به معرکه خواهد کشید! اینکه این امتیاز باشد یا خیر؟ نیازمند تحلیل قوی تری است، بالطبع مردم (بیشتر خودمان!) و ساختار سیاسی جهان و منطقه در این گونه منازعات دارای آستانه تحمل می باشند...
هیئت تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل
