سیدمهدی موسوی . کارشناس ارشد روابط بین الملل
نا امیدی در میان حامیان برجام هر روز بیشتر می شود و عرصه برای نقش آفرینی مخالفان برجام وسیعتر . اغلب معتقدند مرگ و حیات برجام به خواست و اراده تهران و واشنگتن بستگی دارد ، اما خواست تهران و واشنگتن به نظر متحدان . آنچه اکنون آشکار گشته ، علاوه بر خواسته های متضاد طرفین ، خواسته های متحدین نیز چالشی در راه احیای برجام می باشد. میانجی های منطقه ای و اروپایی تلاش می کنند فارغ از موضوعات پادمانی ، تنشهای چهاردهه موجود میان تهران و واشنگتن را در کنار پرونده هسته ای حل و فصل نمایند با امید به اینکه آرامش و صلح به منطقه باز گردد. با تمام تلاش های موجود ، تهران و واشنگتن هنوز کوتاه نیامده و از زور آزمایی نظامی دوران ترامپ به زور آزمایی دیپلماتیک فعلی رسیده اند .
علی رغم وعده ها برای احیای برجام توسط سیاستمداران دمکرات کاخ سفید ، ورود به برجام هنوز گزینه نهایی بایدن نمی باشد . وزیر خارجه آمریکا و سخنگوی کاخ سفید در موضع گیری ها خود بیان نمودند ، هیچ شواهدی مبنی بر اراده تهران برای ساخت بمب اتم وجود نداردو همچنین آنها با شناختی که از مقام معظم رهبری دارند مطمن هستند که ایران فعلا به دنبال بمب اتمی نیست و همین عدم اراده برای ساخت بمب اتمی برای آمریکا کفایت می کند هرچند آستانه هسته ای مدنظر آمریکا با آستانه هسته ای مدنظر تلاویو به عنوان مخالف اصلی برجام تفاوت و فاصله بسیاری دارد. بنابراین در شرایط فعلی عامل فشار اقتصادی و دیپلماتیک مهمترین سلاح های ایالات متحده برای تحمیل خواسته های خود به ایران خواهد بود .
با مرور مختصری به دوسال پایانی منتهی به برجام ، درمی یابیم عدم آگاهی طرف غربی و همچنین سیاست ابهام ایران ، تا حدودی طرف های غربی را راضی به توافق برجام نمود، اما اکنون شرایط کاملا متفاوت می باشد . طرفین غربی هم شناخت کافی از میزان پیشرفت دانش هسته ای ایران دارند و هم اینکه سیاست ابهام سازی ایران چندان رغبتی ایجاد نمی کند . از طرفی مخالفین برجام بخصوص اسرائیل و سایر بازیگران منطقه ای نیز نوع بازی با برگ برجام و یا فعالیت های هسته ای ایران را یاد گرفته اند .
سیاست فعلی آمریکا کاهش نیروهای نظامی در منطقه خاورمیانه با هدف تمرکز بر شرق آسیا و مهار چین می باشد . اما واشنگتن همچنان که نگران افزایش قدرت چین است ، نگران خلع قدرت در منطقه نیز می باشد بنابرابن دولتمردان کاخ سفید برای اینکه عرصه را برای ایران ، چین و روسیه خالی نگذارند به دنبال ائتلاف سازی با متحدین خود با محوریت اسرائیل هستند و از دوران ترامپ با استراتژی صلح آبراهام به دنبال عادی سازی روابط اسرائیل با دولت های عربی منطقه و در نهایت شکل گیری نوعی پیمان اقتصادی و شاید امنیتی در منطقه هستند .
بازیگر اصلی آمریکا در نهایت اسرائیل می باشد و شاید سیاست دو ستونی نیکسون اینبار نیز هدف بایدن باشد اما کمی گسترده تر و با بازیگران متعدد، کشورهای عضو شورای خلیج فارس عامل مالی و اسرائیل عامل نظامی _امنیتی خواهد بود . لذا اگر ایران به دنبال آن است که سران واشنگتن را وارد به قبول خواسته های خود نماید این اتفاق از طریق ارائه گزارشات مربوط به گسترش فعالیت های هسته ای مانند راه اندازی سانترفیوژهای مختلف و یا افزایش میزان غنی سازی اتفاق نخواهد افتاد بلکه باید هرچه سریعتر تنش های موجود بین کشورهای عربی خلیج فارس را حل و فصل نماییم و مهمتر از همه فشار بر اسرائیل را افزایش دهد. اگر چه در ظاهر باراک اوباما در سال ۲۰۱۵ علی رغم مخالفت سران تلاویو برجام را امضا نمود اما در بطن کار هماهنگی لازم و کافیبا اسرائیل را داشتند و اکنون نیز این اسرائیل است که با لابی پرنفوذ و گسترده خود در مسیر احیای برجام سنگ اندازی می کند لذا تهران باید به وسیله نیروهای خود در منطقه فشار سیاسی و امنیتی به اسرائیل را تشدید نماید تا به دولتمردان تلاویو این پیام را منتقل نماید که بدون سلاح هسته ای نیز قادر است حیات سیاسی آنها را تهدید نماید ، لذا تا این فشار سیاسی _نظامی به تلاویو شکل نگیرد ، آمریکا و دولتمردان اسرائیل راضی به توافق با ایران نخواهد شد . هرچند در تحولات بین المللی نگاه تک عاملی داشت اما در بین عوامل متعدد برخی تاثیرات بیشتری دارند . به طور حتم نگاه به شرق ایران ، تحولات منطقه شامات و اروپا در تصمیم واشنگتن تاثیر گزار هستند اما به نظر می رسد عامل اسرائیل در حال حاضر بیشترین کارشکنی ها را در عدم توافق ایران و آمریکا دارد.
تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل
