سیدقائم موسوی دکتری علوم سیاسی
در مذاکرات منتهی به برجام،ظریف با ترفندهای رسانه ای مرجع سمت و سوی فعل و انفعالات آن برهه بود،،برخلاف اکنون که اولیانوف روسی خودش را در قامت مرجع رسانه ای بالا کشیده است.
اخیرا هم توئیت زده که ایران متن توأم با خلأها و ابهامات را نمی پذیرد و سپس همین صحبت ها را مشاور تیم مذاکره‌کننده جمهوری اسلامی هم بر زبان رانده است.حال رابطهٔ سیستمی و ارگانیکی در این بین صادق است یا اتفاقی دیدگاه‌ها با هم مَچ می شوند،بحث دیگری است.
اینکه چرا برجام تبدیل به کلاف سردرگمی شده که گره هایش کور شده اند،مجموعه‌ای از علل را شامل می‌شود. از مخالفان پر و قرص داخلی-خارجی تا همراهان دست خالیِ داخلی-بین المللی در مرده ریگ شدن آن به نسبت خودشان سهیم هستند.اما اکنون سه عامل بسیار مهم حیاتِ برجام را تبدیل به نوعی زندگیِ نباتی کرده اند و هر روز امید به برگشت آن آب می رود. تعلل،ضعف اراده و نگاه کاسبکارنه-امنیتی آمریکا و اسرائیل یکی از مهمترین علل به محاق رفتن برجام است.
دیگری نقش طرفهای ثالث اعم از منطقه‌ای -بین المللی در ابعاد توازن و منافع است که برجام را به نوعی گروگان گرفته است. در بُعد بین المللی مادامیکه منافع چین و روسیه ایجاب نکند حمایت مستحکمی از احیاء برجام نخواهند داشت.
در بُعد منطقه‌ای مسئلهٔ هسته‌ای به شدت به فرمول توازن قدرت گره خورده و کشورهای منطقه‌ای تسلیح جمهوری اسلامی به فناوری هسته‌ای فارغ از دوگانهٔ صلح آمیز-غیرصلح آمیز را عامل هژمونی آن می دانند و تا جای ممکن از هر گونه خلل و کارشکنی دریغ نمی ورزند.
آخرین علل به خوش بینی و اعتماد یکسویه و شکننده هستهٔ تصمیم گیرندگان به حمایت رقبای بین المللیِ کشورهای غربی از یکسو و فقدان دانشِ بین الملل گرایِ مبتنی بر شناخت پارامترهای رقابت های جهانی مربوط می شود. جایی که اگر حداقل هایی هم از تجربه و عقلانیت در کسری از کلیت سیستم وجود داشته باشد، تعارض منافع و جبر ایدیولوژیک آن را بی اثر می کند.
همین امر است که امید به زمستان اروپا،خوش بینیِ مفرطی ایجاد کرده است که کِش دادن مذاکرات منجر به اخذ امتیازات حداکثری خواهد شد. فارغ از اینکه طرف اصلی مذاکرات اروپا نیست و آمریکا بر اساس نیاز اروپا سفرهٔ استغاثه پهن نخواهد کرد. این مازاد بر این واقعیت است که پاشنهٔ آشیل کنونی اروپا گاز است و جمهوری اسلامی خود در زمستان ها در این وادی، کُمیتش می لنگد.
در نقبی تاریخی نیز یکی از علل تاریخی تعلل رضاشاه در مصالحه با متفقین اشتباه محاسباتی در روند جنگ جهانی دوم بوده و متوهمامه تصور می کرد با دست یافتن هیتلر به چاه های نفتی قفقاز فاتح نهایی نبرد خواهد بود. همین امر موجب اشغال کشور و فلاکت ها ی تالی آن شد.اکنون نیز چشم بستن بر زمستانِ تحریم،فسادسیستماتیک،تورم،بیکاری، بی ثباتی قیمتها و نارضایتی عمومی و دل بستن به زمستانِ اروپا سرابی بیش نیست.
بایستی شجاعانه بدون تأسی به تجاوز روسیه به اوکراین و این همانی تحریم های روسیه با تقابل با غرب، مطمئن بود که ابرهای تخیل و شعار، هیچ واقعیتِ ملموسی را پشتیبانی نخواهند کرد. بهتر است فکر نان برجام بود تا خربزهٔ زمستان اروپایِ ناشی از قطع گاز روسیه به اروپا!
تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل
