رضا میرزایی کارشناس ارشد روابط بین الملل

سنجش عملکرد فرآیند جمع‌آوری، تجزیه و تحلیل و/یا گزارش‌دهی اطلاعات مربوط به عملکرد یک فرد، گروه، سازمان، سیستم یا جزء است. حدود و نتایج اندازه‌گیری عملکرد معمولاً بر اساس یک فرض در مورد اینکه چرا عملکرد اندازه‌گیری می‌شود، پیش‌بینی می‌شوند.جمله ای وجود دارد که می گوید سنجش عملکرد نه تنها یک ابزار فنی بلکه خود محصول سیاست است. به عبارتی عملکرد سیاسی سیستم اندازه گیری عملکرد یک کشور بر عقلانیت فنی آن تأثیر می گذارد.  بنابراین، بررسی سیاست‌های پشت اجرای سیستم‌های سنجش عملکرد، بینش‌های مهمی در مورد اهداف، طرح‌ها و نتایج آن سیستم‌ها به دست می‌دهد.

با این مقدمه می توان ارزیابی سیستم سیاسی ایران را وابسته به سیاست هایی دانست که همواره با تمرکز داده ای و اطلاعاتی مستقیم و شفافی همراه نبوده است. این در حالی است که سیاست گذاری یا تغییر نگاه کلان سیاسی در مقاطع مختلف می تواند در محدوده سلبی/ ایجابی قرار گیرد. به عنوان نمونه در روابط ایران و عربستان ما در کجای این محدده قرار گرفته ایم و اصولا این تصمیم سیاسی در سنجش عملکرد سیستم سیاسی ایران در مقابل سیستم سیاسی عربستان دارای چه معادلاتی (داده ها و اطلاعاتی) بوده است؟! اینجا در قالب یک سوال جستجو گر می توان مطرح کرد که آیا کنش های سیاسی ایران مرتبط با یمن که امروزه از اولویت های روابطی سیستم سیاسی عربستان در حل این مناقشه می باشد، در محدوده سنجش عملکرد سیستم سیاسی ایران در این موضوع ، صرفنظر از هزینه ها  با چه اهداف و انگیزه هایی طراحی و به اجرا در آمده که امروز محتمل است به نقطه پایان خود برسد؟! البته هر چند اینجا وضعیت از نظر معادلات سیاسی تاثیر گذار سلبی محسوب می شود، اما در مقیاس هزینه فایده کنش سیاسی مرتبط با یمن در برابر توسعه روابطی قرار گرفته که در مقاطع گذشته با مداخلات غیر علمی براحتی تخریب شده است. آیا اینجا به ویژه، رفتار مخرب یک بازی سیاسی به طور جدی به منافع عمومی آسیب زده است؟

عدم ثبات اجتماعی سیاسی داخلی، اقتصاد جناحی و سوداگر که از کنش های سلبی بیشتر متاثر می باشند و البته نگاه علمی می گوید  دارای کارکرد سیاسی نیز هستند و در عملکرد سیاسی به شیوه ای منطقی و مؤثر دخالت دارند، مثال های بارز دیگری از این نمونه است. این مسائل ممکن است به مسئله اصلی سیاسی در آینده ما تبدیل شود...

در چارچوبی انتقادی و با تمرکز بر اصل رهایی بخشِ آن ، متاسفانه این فرایند در محدوده سیاست و روابط بین الملل احتمالا بدلیل ضعف ساختار مداخله گر و یا تاثیر گذار علم بر سیاست، سمت و سوی ضعف در پیش گرفته و نوعی بی علاقگی اجبارگونه در حال تحمیل به حوزه دانشی مرتبط می باشد.

اینجا بهتر است بخش عقلانیت سیاسی بهره مند از سنجش عملکرد را پیش روی خود بگذاریم تا بتوانیم از درگاه عقلانیت تکنیکال در فرصت های پیش آمده در راستای بهینه شده کسب منافع ملی سودی ماندگار داشته باشیم.

با در نظر گرفتن اینکه سیاست همواره نیازمند بازتنظیم می باشد و به عبارتی پویاست، در اصل ما علاوه بر ایجاد، توسعه یا استفاده از فرصت های ایجابی نیازمند تلاش برای استقرار یا تقویت سنجش عملکردی هستیم تا راهی را نپیمائیم که در روشی دیگر می توانستیم با عملکرد بهتر و هزینه کمتر به این مقطع برسیم. این نتیجه نیازمند توجه بر حوزه های دانشی در سیاست و روابط بین الملل می باشد، بطوریکه بتوان به سیستم سازی پایدار در این زمینه دست یافت. این در نهایت خود یک سیاست یا روش سیاسی بنیادین به حساب می آید!

 به نظر نگارنده با اتفاقات پیش آمده در حوزه سیاسی داخل و بین الملل این فرصت و از نگاهی حتی تجربه در دسترس است که نیازمند توجه، تبادل نظر ، جمع بندی و اجرای نو می باشد.

تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل