دکترمریم خالقی نژاد(دبیر سرویس دیپلماسی فرهنگی مجله ایرانی روابط بین الملل)

جنگ اسراییل که به عنوان درگیری اعراب و اسراییل نیز شناخته می­شود، مجموعه­ای از درگیری­های طولانی مدت و پیچیده بین اسراییل و فلسطین و بعضا کشورهای عرب همسایه­اش بوده است. این درگیری که ریشه در ادعاهای تاریخی و مذهبی در مورد سرزمین اسراییل/فلسطین دارد، شاهد جنگ‌ها، اختلافات و مذاکرات متعددی بر سر مرزها، سرزمین و حقوق فلسطینیان بوده است. از زمان تأسیس اسراییل در سال 1948 تا به امروز، منطقه با تنش‌ها، خشونت‌ها و نقض حقوق بشر مداوم همراه بوده است و آن را به یکی از حل‌ناپذیرترین درگیری‌ها در جهان تبدیل کرده است. این درگیری منجر به پیامدهای غم انگیز متعددی از جمله تلفات جانی هر دو طرف، تخریب اموال، آواره شدن غیرنظامیان و تشدید تنش­ها در منطقه شده است. این خشونت همچنین نارضایتی­های عمیق و خصومت­های تاریخی را دوباره شعله ور کرده و تلاش­ها برای حل مسالمت آمیز را روز به روز سخت­تر کرده است. خاصه آنکه، درگیری اخیر به نسبه اقدامات گذشته بسیار حائز اهمیت است و توجه و محکومیت بین‌المللی را به خود جلب کرده است که منجر به درخواست‌ها برای کاهش تنش و تلاش‌های مجدد برای توافق صلح پایدار از سوی کنشگران ریز و درشت- اعلی و ادنی شده است. به خصوص آنکه حمله اخیر حماس به اسراییل برای اسراییل دردناک بود چرا که امنیت آن را مورد تردید و تهدید قرار داد. در هر حال ادامه جنگ توسط اسراییل باعث تخریب و ویرانی­های غیربشردوستانه شده است برآیند اینکه پیامدهای جنگ اسراییل و فلسطین به نظر بر نیاز فوری به؛ گفتگو، دیپلماسی، و راه حلی عادلانه و پایدار برای رسیدگی به علل اصلی درگیری تاکید می­کند. به جهت اهمیت موضوع در ادامه به صورت کلی و تیطر وار به پیامدهای سیاسی و اجتماعی آن پرداخته شده است.

پیامدهای سیاسی:

• تاثیر بر روابط بین‌الملل: جنگ اسراییل می‌تواند روابط دیپلماتیک را با سایر کشورها، به‌ویژه کشورهایی که دیدگاه‌های متفاوتی در مورد مناقشه دارند، تیره کند. همچنین می­تواند منجر به تشکیل یا شکسته شدن اتحادها بر اساس حمایت یا مخالفت با اقدامات اسراییل شود. از نگاه دیگر در عرصه بین الملل که به نظر می­رسید سالها مساله فلسطین به فراموشی سپرده شده است دوباره مورد توجه و تمرکز قرار گرفته است.
• روند صلح و دور شدن از رویه­های دمکراتیک: ادامه درگیری در منطقه می­تواند مانع از مذاکرات صلح و تلاش برای حل مناقشه اسراییل و فلسطین و همچنین دور شدن از رویه­های دمکراتیک شود. می­تواند یافتن راه حل قابل قبول دوجانبه را چالش برانگیزتر کند و چرخه خشونت را طولانی­تر کند.همانطور که سازمان ملل بارها تلاش برای برقراری آتش بس داشته است اما اسراییل از آن تخطی کرده است.
• نگرانی­های امنیتی: اقدامات نظامی اسراییل می­تواند بر پویایی امنیت منطقه تأثیر بگذارد و منجر به افزایش تنش با کشورهای همسایه شود. همچنین می­تواند پیامدهایی برای امنیت جهانی داشته باشد، به ویژه اگر درگیری تشدید شود یا سایر قدرت­های بزرگ به نیابت از طرفین درگیر شوند بی تردید جبهه بندی آشکار و جدیدی در منطقه مشاهده خواهد شد.
• بحران بشردوستانه: جنگ می­تواند مسائل بشردوستانه از جمله جابجایی، دسترسی به خدمات اولیه و حفاظت از غیرنظامیان را تشدید کند. این می­تواند تلاش­های امدادی بین المللی را بیشتر تحت فشار قرار دهد و رنج جمعیت آسیب دیده را طولانی­تر کند.
• شاید اخرین عواقب سیاسی را که ناشی از همه چهار عوامل نام برده در بالا می­باشد بتوان در دو محور تغییر نگاه­ها به اسراییل به عنوان کشوری متجاوز و مخرب و تغییر نگاه­ها به فلسطین در خصوص داشتن توانایی به مقابله با اسراییل نام برد.

پیامدهای اجتماعی:

• آوارگی: ادامه دار بودن این درگیری می­تواند غیرنظامیان را مجبور به ترک خانه­های خود کند، که منجر به آوارگی داخلی یا جریان پناهجویان شود. این می­تواند جوامع را مختل کند، خانواده­ها را از هم جدا کند و چالش­هایی را برای ادغام یا اسکان مجدد ایجاد کند همانطور که هم در اسراییل و هم در فلسطین به کرات این امر مشاهده می­شود.
• تروما و سلامت روان: خشونت مداوم می­تواند اثرات روانی شدیدی بر جمعیت داشته باشد، از جمله ضربه، اضطراب و افسردگی. این می­تواند بر افراد، خانواده­ها و جوامع تأثیر بگذارد و منجر به پیامدهای درازمدت سلامت روانی و اجتماعی شود.
• وحدت ملی: جنگ مابین اساییل و فلسطین می­تواند بر اساس دیدگاه افراد در مورد جنگ و تضاد، جمعیت را متحد یا تقسیم کند. می‌تواند شکاف‌های اجتماعی ایجاد کند، شکاف‌های موجود را عمیق‌تر کند یا در مواقع بحران همبستگی و احساس هویت ملی را تقویت کند.
• تأثیر اقتصادی: هر جنگی می­تواند پیامدهای اقتصادی داشته باشد و بر معیشت، زیرساخت­ها و ثبات کلی اقتصاد تأثیر بگذارد. کسب‌وکارها ممکن است آسیب ببینند، فرصت‌های شغلی کاهش یابد و نرخ فقر ممکن است در نتیجه جنگ افزایش یابد.

جمعبندی:

منازعه جاری اسراییل و فلسطین پیامدهای سیاسی و اجتماعی عمیقی دارد که همچنان در سراسر منطقه طنین انداز می­شود. در این نوشتار تلاش شد تا پیامدهای کلان این درگیری بیان شود که چگونه جنگ تنش‌ها را بین دو طرف تشدید کرده و منجر به خشونت‌های گسترده و تلفات جانی شده است و موضوعات عمیقی را که به بحران کنونی دامن زده است نام برده شد. بر اساس کلیات مطرح شده و پیامدهای کلان به نظر می­رسد نیاز فوری هر دو طرف برای آمدن به میز مذاکره و یافتن راه حلی مسالمت آمیز برای درگیری بسیار آشکار است. البته مجددا بیان می­شود که پیامدهای ریزتر و گسترده­تری وجود دارد که پرداختن به آنها نیازمند بررسی جامع در متون و مقالات گسترده­تر است.به طور کلی موارد زیر از پیامدهای طوفان الاقصی می­باشد؛

تاثیر بر روابط بین الملل، تاثیر بر اتحادها و ائتلاف­ها، تشدید زمینه­های تنش آفرین در منطقه، باطل کردن افسانه و آرمان شکست ناپذیری اسراییل، آشکار کردن انگیزه، روحیات و توانایی حماس، تغییر اذهان عمومی جهان در خصوص حماس، اهمیت دوباره و صدرنشین شدن مسئله فلسطین، آشکار کردن موانع و اختلافات در رژیم اسراییل، تاکید دوباره بر اتحاد و ائتلاف مقاومت، تاثیرات اقتصادی، تروما و سلامت روان، ایجاد موانع بر سر مسیرهای دمکراتیک و ....

تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل