مجید نوری عضو هیئت تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل

پوتین شامگاه دوشنبه(دوم اسفند) در یک سخنرانی خبر به رسمیت شناختن استقلال لوهانسک و دونتسک اوکراین را داد و ساعتی بعد دستور آن را امضا کرد. بنابه گفته منابع روسی دنیس پوشیلین رئیس جمهوری خلق دونتسک و لئونید پاسچنیک رئیس جمهوری خلق لوهانسک در لحظه امضای فرمان‌های مربوطه نزد پوتین بودند، پوتین در ابتدا فرمان به رسمت شناختن استقلال جمهوری خلق دونتسک را امضا کرد و پس از آن نیز بلافاصله همین فرمان را در مورد جمهوری خلق لوهانسک امضا و از پارلمان روسیه خواست با تایید این سند آن را قانونی کنند.پس از به رسمیت شناخته شدن استقلال لوهانسک و دونتسک از سوی ولادیمیر پوتین به گفته منابع خبری مردم این مناطق که بیشتر روس تبار هستند ابراز خوشحالی کردند و پرچم روسیه را برافراشتند.

 

 

 

روسیه در سال­های اخیر برای شمار بزرگی از مردم در دونتسک و لوهانسک گذرنامه صادر کرده و غرب نگران است که روسیه اکنون به بهانه حفاظت از شهروندانش واحدهای نظامی خود را وارد نواحی تحت کنترل شورشیان در شرق اوکراین کند. پوتین در سخنرانی خود گفت که روسیه در جریان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ مورد سرقت قرار گرفت و اوکراین را متهم کرد که مستعمره آمریکا با دولتی دست نشانده است و ادعا کرد که مردم از رهبری فعلی اوکراین در رنج هستند. پوتین همچنین اعتراضات مردمی در سال ۲۰۱۴ را که منجر به برکناری رئیس جمهوری مورد حمایت روسیه در این کشور شد را کودتا خواند. رئیس جمهوری روسیه درعین حال گفت گسترش ناتو به سمت شرق خطر حمله به روسیه را افزایش می‌دهد و افزود پیوستن اوکراین به ناتو تهدید مستقیم امنیت روسیه خواهد بود.

پوتین بعد از به رسمیت شناختن استقلال نواحی جدایی­طلب اوکراین به سربازان روسی دستور داد وارد این مناطق شوند. در همین حال خبرگزاری روسیا تودی در خبری اعلام کرد که لحظاتی پیش پوتین دستور ورود نیروهای روسیه به منطقه دونباس در شرق اوکراین را صادر کرده است.

واکنش اوکراین پس از به رسمیت شناختن استقلال لوهانسک و دونتسک توسط پوتین

رئیس‌جمهور اوکراین  پس از به رسمیت شناختن استقلال لوهانسک و دونتسک گفت: ما از چیزی نمی‌ترسیم. به رسمیت شناختن جمهوری‌های دونتسک و لوهانسک به معنای خروج روسیه از توافق‌نامه‌های مینسک است. اقدامات روسیه نقض حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین است. مرزهای بین‌المللی اوکراین بدون توجه به تصمیمات روسیه ثابت خواهد ماند. پارلمان اوکراین نیز پیش نویس قطعنامه پایان روابط دیپلماتیک با روسیه را به ثبت رساند که قرار است ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهور اوکراین قطع کامل روابط دیپلماتیک با روسیه را به تصویب برساند.

توافقنامه مینسک

توافقنامه مینسک توافقی است که به دنبال پایان دادن به جنگ در منطقه دونباس اوکراین است. این توافق در سال ۲۰۱۴ با میانجیگری رهبران فرانسه و آلمان و توسط اوکراین، فدراسیون روسیه و سازمان امنیت و همکاری اروپا نوشته شد. پس از گفتگوهای گسترده در مینسک بلاروس این توافقنامه توسط سران وقت جمهوری خلق دونتسک و جمهوری خلق لوهانسک امضا شد.

برخی از مفاد توافق نامه مینسک

• براساس توافقنامه مینسک اوکراین باید قانون جدیدی را تصویب و اجرا کند که براساس آن مجوزهای لازم برای اعلام وضعیت خاص در مناطق لوهانسک و دونتسک داده شود و انتخابات زودهنگام در این مناطق برگزار شود. انتخابات زود هنگام باید براساس همان قانون پیشنهادی برگزار شود.
• یکی از بندهای این سند بر تمرکز زدایی قدرت از طریق تصویب قانون جدیدی توسط دولت اوکراین برای پیگیری پروسه قانونی موقت در دولت های محلی در بخش های دونتسک و لوهانسک تاکید می کند.
• کی یف باید پس از برگزاری انتخابات در این مناطق گفتگوی فراگیر ملی را ادامه دهد. این نقشه راه همچنین بر لزوم اعلام عفو عمومی نیروهای مخالف دولت در دونباس تاکید کرده است.
• به منظور تصویب و اجرای این قانون، تعقیب و مجازات کسانی که در اتفاقات دونتسک و لوهانسک نقش داشته اند ممنوع است.
• در عین حال این توافقنامه تصریح کرده است که همه نیروهای نظامی و غیر قانونی، تجهیزات نظامی و همین طور شبه نظامیان و مزدوران از اوکراین باید عقب نشینی کنند.

واکنش‌های جهانی مبنی بر به رسمیت شناختن استقلال مناطق جدایی‌طلب شرق اوکراین توسط روسیه پوتین

پس از امضای بیانیه استقلال مناطق شرقی اوکراین (جمهوری‌های لوهانسک و دونتسک) توسط پوتین، کوبا، ونزوئلا، سوریه به عنوان اولین کشورها استقلال جمهوری دونتسک را به رسمیت شناختند. ولادیمیر پوتین برای استقرار نیروهای حافظ صلح در لوهانسک و دونتسک صادر کرد.

رهبر جمهوری کریمه گفت: حاکمان اوکراین تنها مسئولان از دست دادن جمهوری‌های دونتسک و لوهانسک هستند. با تمام وجود از تصمیم تاریخی رئیس جمهورمان برای به رسمیت شناختن استقلال جمهوری‌های مردمی دونتسک و لوهانسک حمایت می‌کنیم.

محمد علی الحوثی عضو شورای عالی سیاسی جنبش انصارالله یمن نیز از اقدام رئیس جمهور روسیه در به رسمیت شناختن استقلال جمهوری‌های مردمی «دونتسک» و «لوگانسک» حمایت کرد.

فرمان پوتین واکنش تند مقامات کشورهای غربی به ویژه آمریکا و متحدان اروپایی‌اش را به دنبال داشت:

پس از سخنرانی پوتین در شامگاه دوشنبه و به رسمیت شناختن مناطقی از شرق اوکراین روسای جمهور آمریکا و اوکراین ۳۵ دقیقه تلفنی صحبت کردن، رئیس جمهور آمریکا با هدف اعلام همبستگی با اوکراین و اطمینان دادن به هم پیمانان خود‏ با استقرار نیروهای بیشتر در کشورهای اروپای شرقی موافقت کرد.

آمریکا: تصمیم روز دوشنبه پوتین نمونه دیگری از بی‌احترامی آشکار به قوانین و هنجارهای بین‌المللی است. سخنگوی کاخ سفید: ما چنین اقدامی را از سوی روسیه پیش‌بینی کرده‌ایم و آماده پاسخ فوری هستیم. جو بایدن رئیس جمهور آمریکا از تحریم روسیه خبر داد و در بسته تحریمی خود هرگونه سرمایه گذاری، تجارت و تامین مالی جدید توسط شهروندان آمریکا در دو ناحیه دونتسک و لوهانسک را ممنوع کرد. بایدن همچنین اعلام نمود ما آلمان توافق کردیم که پروژه نورد استریم ۲ را متوقف کنیم و از فردا اعمال بسته تحریمی علیه نخبگان سیاسی روسیه را آغاز خواهیم کرد.

رئیس جمهور اوکراین خواستار نشست اضطراری شورای امنیت شد. در این نشست کشورها اقدام روسیه در به رسمیت شناختن دو جمهوری لوهانسک و دونتسک را محکوم کردند.

مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا: به رسمیت شناختن استقلال مناطق جدایی‌طلب نقض آشکار قوانین بین‌المللی تمامیت ارضی اوکراین و توافق‌ مینسک است.

دفتر صدراعظم آلمان در بیانیه‌ای اعلام کرد: چنین اقدامی کاملا با توافقنامه مینسک برای حل و فصل مسالمت آمیز مناقشه در شرق اوکراین مغایرت دارد و نقض یکجانبه این توافق‌ها از سوی روسیه است.

وزارت خارجه ترکیه: به رسمیت شناخته شدن استقلال مناطق جدایی طلب شرق اوکراین توسط روسیه نقض حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین است.

فرانسه: اقدام روسیه را محکوم می‌کنیم. خواستار وضع تحریم‌های هدفمند اروپایی در پاسخ به این اقدام هستیم.

برزیل: خواستار کاهش فوری تنش‌ها شد.

انگلیس: اقدامات روسیه عواقب شدید و گسترده خواهد داشت.

 نخست وزیر لهستان: به رسمیت شناختن جمهوری‌های خودخوانده توسط روسیه، تجاوزی از سوی مسکو علیه اوکراین است.

 رئیس جمهور استونی: کشورش هرگز تصمیم روسیه برای به رسمیت شناختن مناطق دونتسک و لوهانسک را نمی‌پذیرد.

ایرلند: روسیه تصمیم خود را لغو کند.

نروژ: اقدام روسیه نقض آشکار توافقنامه های مینسک است.

چین: خواستار خویشتنداری همه طرف‌ها شد.

موضع ایران پس از به رسمیت شناختن لوهانسک و دونتسک توسط پوتین

سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز در پی به رسمیت شناختن استقلال دو جمهوری لوهانسک و دونتسک توسط پوتین اعلام کرد  ما با حساسیت موضوعات مرتبط با اوکراین را پیگیری می‌کنیم. تمام طرف‌ها را به خویشتن‌داری دعوت می‌کنیم و معتقدیم باید از هرگونه اقدامی که به تشدید تنش‌ها منجر شود اجتناب کرد، همه طرف‌ها را برای تلاش به‌منظور حل‌وفصل اختلافات از طریق گفت‌وگو و در چارچوب مسالمت‌آمیز فرا می‌خوانیم، متاسفانه مداخلات و اقدامات تحریک‌آمیز ناتو با محوریت آمریکا شرایط را پیچیده‌تر کرده است.

سخن پایانی

پویتن از سالها پیش به دنبال سلطه خود بر اوکراین و احیای اتحاد جماهیر شوری بود نکته ای که پوتین در سخنرانی خود پس از به رسمیت شناختن استقلال دو جمهوری لوهانسک و دونتسک به آن تاکید نمود که اشتباهات بلشویک‌ها در سال‌های مختلف منجر به  فروپاشی روسیه تاریخی شد. بنابراین می توان گفت روسیه از همان ابتدای بحران اوکراین در سال 2014  و امضای توافق نامه مینسک و دادن ویزای روسیه به شهروندان این دو جمهوری خواستاری سلطه بر این مناطق بود که با آن دست یافت.

تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل