دکتر امیر هوشنگ میرکوشش در گفت‌وگو با ایلنا

مسکو در ۳ محور دچار خطای محاسبه شده است/ رویارویی بر سر انرژی می‌تواند جهان را

به سمت سوخت‌های پاک هدایت کند/ اگر از دسته‌بندی‌ها خلاص می‌شدیم، گاز اروپا را تامین می‌کردیم

کارشناس مسائل آمریکا گفت: روسیه فکر می‌کرد اروپا و آمریکا آمادگی مقابله با اقدام‌های نظامی و سیاسی مسکو را ندارند که تا به امروز این برآورد غلط از آب درآمده است.

«امیرهوشنگ میرکوشش» کارشناس مسائل آمریکا در تشریح تاثیر جنگ انرژی برآمده از بحران اوکراین بر معادلات جهانی در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: در نمای کلی پوتین و فدراسیون روسیه دچار چند اشتباه محاسباتی شدند و حالا این اشتباهات باعث شده تا تغییرات جدی در معادلات نظامی و سیاسی اوکراین به وجود بیاید. نخست اینکه روس‌ها با تفسیری که از روس‌گرایی داشتند، بر این مسأله تاکید کرده بودند که مردم اوکراین با روسیه هستند و در صورت پیشروی ارتش روسیه، مردم اوکراین از آنها استقبال خواهند کرد؛ به عبارت دیگر روس‌ها فکر می‌کردند که برآورد آنها در مورد مردم اوکراین و مدل نگاه آنها به مسکو همانند گذشته است اما دیدیم که این‌گونه نشد. مسأله دوم این بود که روسیه فکر می‌کرد اروپا و آمریکا آمادگی مقابله با اقدام‌های نظامی و سیاسی مسکو را ندارند که تا به امروز این برآورد هم غلط از آب درآمد.

وی ادامه داد: مسأله آخر و برآورد اشتباه سوم هم موضوع انرژی بود. روسیه معتقد بود که فلکه گاز اروپا در دست آنها قرار دارد و از این ابزار به عنوان یک اهرم پیشگیرانه علیه غرب استفاده خواهد کرد که باز هم اینگونه نشد. بخشی از رویکرد روس‌ها در مورد جایگاهشان ذیل محور انرژی و حوزه نفت و گاز درست است اما روسیه به هیچ‌وجه فکر نمی‌کرد که یک روز آلمان پروژه خط لوله گاز نورد استریم۲ را مسدود کند، ولی حالا می‌بینیم که این اتفاق رخ داده است. مسأله دیگری که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که روسیه اساساً روی قیمت نفت و گاز خود تکیه داشت و فکر می‌کرد که می‌تواند با بالا و پایین کردن قیمت، نیاز اروپا و آمریکا را برطرف کند و در نهایت آنها به انرژی روسیه نیاز خواهند داشت و از برخی مواضع خود کوتاه خواهند آمد. مجموعه این برآوردهای اشتباه باعث شد تا روسها با مشکل روبه‌رو شوند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: در شرایط کنونی ایالات متحده نفت روسیه را تحریم کرد و دیگر نفت مسکو وارد خاک آمریکا نمی‌شود و اگر روند فعلی به سایر کشورهای اروپایی هم تسری پیدا کند بدون شک روسیه با مشکل جدی روبه‌رو خواهد شد. از سوی دیگر دولت‌های حاضر در اردوگاه غرب آرام آرام در حال پیدا کردن منابع جدید برای تامین نفت و گاز خود هستند که این می‌تواند یک چالش جدید برای روسیه به وجود بیاورد. به عنوان مثال شاهد آن هستیم که هیأت دیپلماتیک آمریکا اخیراً وارد ونزوئلا شدند و با مقامات کاراکاس مذاکره کرده‌اند که ستون فقرات این سفر به مسائل انرژی باز می‌گردد. از منظر دیگر قطر هم به دنبال افزایش تولید گاز خود است و آنچه که در این میان به عنوان یک خلأ جدی حس می‌شود، عدم حضور ایران خواهد بود. اگر تهران از دسته‌بندی‌های فعلی خود در حوزه سیاست خارجی و استانداردهای مدنظرش خلاص می‌شد بدون تردید ما حالا می‌توانستیم گاز اروپا را به جای روسیه تامین کنیم.

میرکوشش افزود: ما باید می‌توانستیم که از این موقعیت به نفع خود و تنش‌زدایی با غرب استفاده می‌کردیم که البته روسیه هم در این میان اقدام به کارشکنی خواهد کرد. بر این اساس معتقدم جنگ انرژی آنگونه که بزرگ‌نمایی می‌شود به وجود نخواهد آمد، مضاف بر اینکه آمریکا به دنبال آن است تا آخر دهه ۲۰۲۰ میلادی انرژی‌های سبز و تجدیدپذیر را جایگزین سوخت‌های فسیلی کند. برای آنکه غرب بتواند دست به چنین کاری بزند، لازم است تا قیمت انرژی را بالا ببرد که در نهایت صرفه و توجیه اقتصادی برای کشورها نداشته باشد و سوخت‌های جایگزین را مورد نظر و استفاده خود قرار دهند. به همین دلیل معتقدم یکی از انگیزه‌هایی که بحران اوکراین می‌تواند برای غرب ایجاد کند، جایگزین کردن سوخت‌های پاک به جای سوخت فسیلی است و احتمالاً در کوتاه مدت قیمت سوخت‌های فسیلی بالا خواهد رفت، اما در میان مدت آرام آرام یک سطح ثابت یا رکود را حس خواهیم کرد که هدف نهایی می‌تواند جایگزینی سوخت‌های پاک و تجدیدپذیر به جای سوخت‌های فسیلی باشد.

وی در پایان خاطرنشان کرد: توجه داشته باشید ادامه بحران اوکراین و نزاع‌های سیاسی به تسری آن به حوزه انرژی کشیده شده و می‌تواند ذخیره ارزی ۶۰۰ میلیارد دلاری روسیه را بالاخره با مشکل روبه‌رو کند؛ چراکه از یک سو آنها روزانه هزینه گزافی بابت پیشروی ارتش کشورشان در اوکراین می‌دهند و از سوی دیگر غرب به سرعت در حال پیدا کردن جایگزین‌های مناسب برای تامین انرژی به جای روسیه است. مجموع این مؤلفه‌ها می‌تواند در بلندمدت و حتی در میان مدت به ضرر روسیه باشد؛ چراکه رقم ۶۰۰ میلیارد دلار هم حاصل از فروش نفت و گاز برای روسیه بوده است. لذا بحران اوکراین تاکنون در حوزه انرژی به ضرر مسکو بوده و نشان می‌دهد روس‌ها به اهدافشان نرسیده‌اند. این مسائل در حالی است که روسیه هیچ علاقه‌ای به اعلام خسارت‌های نظامی و انسانی خود ندارد که این هم می‌تواند حکایت از برآوردهای غلط مسکو باشد. مضاف بر اینکه ایالات متحده هم عزم خود را برای سرکوب مسکو در ابعاد گوناگون جزم کرده است.

تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل