روح الله سوری عضو هیئت تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل

در رابطه با  انگیزه هایی که منجر به انتشار فایل صوتی مصاحبه محمدجواد ظریف شده است می توان از دو انگیزه سخن گفت. انگیزه نخست را می توان در چارچوب رقابت ها و برنامه های انتخاباتی گروه های

سیاسی داخل در نظر گرفت و انگیزه دوم که البته می تواند در راستای انگیزه نخست باشد تاثیرگذاری بر تیم مذاکره کننده ایران برای احیای برجام می باشد.

در رابطه با انگیزه اول انتشار فایل مذکور هم می تواند از جانب حامیان اقای ظریف صورت گرفته باشد و هم از سوی مخالفان وی. اگرچه وقتی شواهد بیشتری را درکنار هم قرار دهیم انتشار آن از سوی مخالفان

آقای ظریف از احتمال بیشتری برخوردار خواهد بود.

شاید در نگاه اول، حامیان ظریف که تلاش داشته اند تا وی را به عنوان یک گزینه انتخاباتی در فضای سیاسی انتخابات ریاست جمهوری مطرح نمایند سعی نموده اند از طریق انتشار این مصاحبه فضایی انتخاباتی

را برای آقای ظریف رقم بزنند. چراکه در جای جای این مصاحبه طولانی هم از جانب مصاحبه کننده بطور مستقیم و هم از جانب آقای ظریف بطور غیرمستقیم بر بالا بودن محبوبیت وزیرامورخارجه در میان افکار

عمومی اشاره شده است. اگرچه انتشار این فایل پس از نامه ظریف به رهبری راجع به شرکت نکردن قطعی خود در انتخابات می تواند ما را به این نتیجه گیری برساند که انتشار این فایل را نمی توان به حامیان

انتخاباتی ظریف منتسب کرد. بلکه با توجه به این موضوع و همچنین تاثیری که چنین مصاحبه ای بر موقعیت مذاکره کنندگان برجای خواهد گذاشت احتمال انتشار آن از سوی مخالفین سیاسی ظریف بیشتر خواهد

بود.

در رابطه با تاثیرات این مصاحبه هم باید به اثرات داخلی آن اشاره کرد و هم  به اثرات خارجی آن. در سطح داخلی به نظر می رسد که مهمترین تاثیر آن استفاده حداکثری مخالفان ظریف در تخریب و اعمال فشار

بیشتر بر دستگاه دیپلماسی دولت روحانی باشد که نشانه های آن را از همان ساعات اولیه انتشار مصاحبه مذکور می توان مشاهده کرد. در سطح خارجی نیز مهمترین تاثیر آن آسیبی خواهد بود که بر جایگاه

دستگاه دیپلماسی و نقش آن در مذاکرات با طرف های خارجی برجای خواهد گذاشت. به عبارت دقیق تر بی اختیار بودن دستگاه دیپلماسی و تابع بودن آن نسبت به سیاست های نظامی، مهمترین پیامی است که

این فایل به خارج از مرزهای ایران ارسال نموده است. اگرچه این مساله برای کشورهای خارجی بویژه طرف های پرونده هسته ای ایران، موضوع غریب و تازه ای نیست اما بازگویی نقش سیاست ها و استراتژی

های نظامی در ترسیم اولویت های سیاست خارجی ایران در رابطه با منطقه و اولویت داده شدن به این برنامه ها نسبت به دیپلماسی، بیش از گذشته ایران را در معرض انتقاد اروپا و آمریکا قرار خواهد داد.

در کنار موضوعات گفته شده آنچه راجع به آقای ظرف می توان گفت این است که موضوع محوری صحبت ایشان در سراسر مصاحبه اولویت میدان نسبت به دیپلماسی و هزینه دادن دیپلماسی برای میدان می باشد

به همین خاطر سوالی که باید از آقای ظریف پرسید این است که چرا  چنین انتقادهایی را در طول هشت سال صدارت خود بیان نکرده اند و نه تنها برای تغییر وضعیت توصیف شده تلاشی صورت نداده اند که خود

نیز عملا در مسیر گفته شده قرار گرفته است؟ این مصاحبه را بیش از هرچیز  باید تاییدی بر کوتاهی و ناتوانی دستگاه دیپلماسی بطور خاص و دولت بطور عام برای تغییر وضعیت موجود دانست.

آقای ظریف در یک جای مصاحبه به صراحت خطاب به آقای لیلاز می گوید که کارها و اقدامات مسولین نباید فقط برای ثبت در تاریخ باشد بلکه باید در درجه اول برای مردم و خدا باشد. سوالی که باید از ایشان

پرسید این است که بیان چنین انتقاداتی و پرده برداری از چنین شرایطی در وضعیت سیاسی کشور در قالب یک مصاحبه که قرار است صرفا بخشی از تاریخ شفاهی ما شود آیا جز این است که ایشان فرض گفته

شده خود را زیر پا گذاشته اند و این انتقادات را نه برای مردم که برای تاریخ بیان کرده اند. موضوع دیگر اینکه آقای ظریف به هیچ عنوان سعی نکرده به این حوزه ورود کند که سیاست های میدان عملا در کجا

پی ریزی می شود و این بحث مهمی است که نه مصاحبه کننده و نه مصاحبه شونده قصد ورود به آن را نداشته اند.

آقای ظریف در جای دیگری از مصاحبه خود در تناقض با آنچه در ابتدای بحث راجع به میزان محبوبیت ایشان گفته می شود و از سوی ظریف نیز مورد تایید تلویحی قرار می گیرد بیان می کند که نظرسنجی ها از

افت محبوبیت ایشان و در عوض افزایش محبوبیت قاسم سلیمانی خبر داده اند و ایشان این مساله را دال بر انتخاب و سمپاتی مردم نسبت به سیاست های میدان عنوان می‌کنند. در واقع آقای ظریف با این

مستمسک سعی دارد با انداختن توپ در میدان افکار عمومی، گناه افت محبوبیت خود را بر گردن مردم بیاندازند در حالی که ظاهرا جناب ظریف از این مساله غافل هستند که این کاهش محبوبیت نه به خاطر آنچه

ایشان می گوید بلکه به دلیل نزدیک شدن ایشان به همان سیاست های میدان و رویه توجیحی و تاییدی ایشان نسبت به این سیاست ها طی سال های اخیر بوده است. شاید بتوان بهترین پاسخ آقای لیلاز به آقای

ظریف در این رابطه را این موضوع دانست که ایشان خطاب به آقای ظریف می گوید که مردم در سال های 92 و 96 شما و سیاست های شما را انتخاب کردند و نه سیاست های میدان را و این جمله را می

توان چکیده آن چیزی دانست که باید خطاب به آقای ظریف بیان کرد.

 تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل