سیدقائم موسوی دکنری علوم سیاسی

خروج غیرمترقبهٔ آمریکا از افغانستان، تفاسير مختلفی به دنبال داشت. مهم‌ترین تفسیر با فراوانیِ بالا مربوط به رها کردن خاورمیانه از سوی آمریکا برای تمرکز بر مهار چین بود.برنامه اما از لون دیگری بود. آمریکا بشدت از ترقیقِ هژمونیِ جهانی اش آگاه شده بود. زوم شدن بر چین نمی توانست همهٔ شکاف ها را ترمیم کند. آلترناتیو چین، پوتین ِ مستعدِ برچیدنِ دانه از دام ِ چند وجهیِ آمریکا بود.

استراتژیِ سه بعدی برای فتوری هر سه رقیب بالقوه که رجزخوانی بالفعل هم می کردند. اروپا، روسیه و چین هر کدام به گونه ای خاری در چشم آمریکا شده بودند.طعمه، اوکراین بود. پوتین که سرمست از بادهٔ قدرت بود، صدام گونه با اشتباهی مهلک در چاهِ اوکراین فرو رفت. و تا انداره ای هم هل داده شد.

بحران اوکراین؛ هیمنه، اقتصاد و پرستیژ بین المللی روسیه را یکجا به فنا داد. انگار نتایج محتوم جنگ های روسیه با ژاپن(1905)و افغانستان (1979) در آیینهٔ اوکراین چشمک می زنند.آمریکا با استراتژی دو وجهی پایش از بحران به دور اما با دستانش آشِ بحران را بهم می زند و روز به روز آن‌را شور تر می کند.

پوتین بر این تصور بود که هیتلرگونه با سناریوی جنگ های برق آسا بر اوکراین مسلط می شود. اشتباه راهبردی که با اعتراف سخنگوی کرملین، تراژدی بزرگی برای روسیه رقم زد.اینک روسیه در باتلاقِ سیستم پاتریمونیالیِ تک ساحتهٔ متکی بر الیگارشی در برابر سیستم نهادمند مبتنی بر محاسبهٔ سود و زیان زانو زده است. فرق قدرت برآمده از نهادمندی با قدرت متکی به کیش شخصیت در پیچ های تاریخ ساز هویدا می شود.

پیله های تن مایهٔ ناشی از قدرتِ غیرپاسخگو، سویِ چشمان صاحبش را دچار کوررنگی می کند. بر همین اساس افق را وارونه می بیند.تصور می کند بر اسبِ تاریخ یورتمه می رود و جهت ساز می شود، فارغ از اینکه زیر شنلِ توهماتِ فردی-الیگارشیک آنچه دهه ها رشته بود را یکجا پنبه می کند. دودِ کوریِ راهبردی پوتین در اوکراین، روسیه را از قدرتی جهانی به قدرتی کنترل شده و معمولی تبدیل خواهد کرد.

هشداری تلخ به توهمات روسیه از یکسو و دیگرانی که تصور می کردند زیر شنلِ پوتین می توان رجرخوانی جهانی کرد. به گِل نشستن پوتین در اوکراین، برای کسانی که تخیل می کردند از روسیه آبی گرم می شود؛ مصداقی از تمثیل «کوری عصا کش کور دگر شود» بوده است.

تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل