دکتر امیر هوشنگ میر کوشش در گفت وگو با ایلنا 19 خرداد ماه 1401
کارشناس مسائل بین‌الملل گفت: ترکیه از حیث اقتصادی و تجاری تمام‌قد به غرب وابسته است و اگر غربی‌ها اراده کنند، طی چند هفته اقتصاد ترکیه را به ورطه فروپاشی می‌کشانند.
«امیرهوشنگ میرکوشش» کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به انتقال غلات اوکراین توسط روسیه و ترکیه در تشریح چشم‌انداز بحران جهانی غذا در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: به صورت کلی مواد غذایی و چرخه توزیع آن در سطح جهان به دلیل قحطی، خشکسالی و مخاصمات مسلحانه و سپس همه‌گیری کرونا با کمبود جدی در جهان روبه‌رو است و در این میان یکی از پیامدهای سیاسی و اقتصادی جنگ اوکراین هم بحث کمبود گندم، جو و دانه‌های روغنی در مقیاس جهانی بوده است. توجه داشته باشید که اوکراین یک دهم گندم دنیا و یک پنجم دانه‌های روغنی جهان را تولید و صادرات می‌کرده و از سوی دیگر روسیه و اوکراین مجموعاً چیزی حدود ۵۲ درصد صادرات روغن آفتابگردان جهان را در دست داشتند. حالا با توجه به اینکه بنادر اوکراین توسط روسیه محاصره شده، بحث کمبود مواد غذایی در زنجیره توزیع جهانی را شاهد هستیم.
وی ادامه داد: در این بین باید توجه داشت که مواد غذایی در سرتاسر جهان چیزی حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش قیمت داشته و از سوی مقابل، افزایش ناآرامی‌های سیاسی و مدنی در خاورمیانه و آفریقا را هم شاهد هستیم که می‌تواند بر بحران غذایی فعلی بار شود. در اروپا هم بحث تورم و افزایش قیمت مواد غذایی و کالاهای اساسی را نظاره‌گر هستیم که در نهایت سازمان ملل متحد هم در این مورد هشدار داده است که همه این عوامل خروجی تاثیر بحران اوکراین بر چرخه غذایی جهان است. توجه داشته باشید که منابع غذایی در دنیا پایدار نیستند و به همین دلیل محدودیت‌هایی که وجود دارد باعث می‌شود جامعه ملل با آسیب‌های جدی روبه‌رو شود. حالا هم جنگ اوکراین این آسیب‌ها را تشدید و علنی‌تر کرده است؛ چراکه اوکراین و روسیه از صادرکنندگان بزرگ غلات در جهان به حساب می‌آیند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: کشورهایی مانند پاکستان، لبنان، لیبی، یمن و برخی دیگر از دولت‌های منطقه به صورت کامل به گندم و جو وابسته هستند و بر همین اساس احتمال افزایش بحران و گرسنگی در این کشورها به خصوص در سال ۲۰۲۳ میلادی بیشتر خواهد بود. این در حالی است که روسیه بر تمام این روند به صورت دقیق اشراف دارد و آن را لحظه به لحظه رصد می‌کند اما توجه داشته باشید که مسکو از دو محور «انرژی و غلات» به عنوان دو اهرم فشار خود علیه غرب و تمام دنیا استفاده می‌کند. در محور انرژی، اروپا و آمریکا در حال جایگزینی سوخت‌های فسیلی هستند و حالا بحث انرژی پاک مطرح شده است. در حوزه غلات هم باید توجه داشت که روس‌ها با فشردن انگشت خود بر این نقطه حیاتی به دنبال اعمال فشار بر غربی‌ها و سایر متحدان آنها هستند. حال باید دید که آمریکا و اروپا در این مورد چگونه رفتار می کند.
میرکوشش افزود: از منظر سیاسی باید گفته شود که جنگ اوکراین آسیب‌هایی زیادی به زنجیره غذایی جهان وارد کرده است اما بحث اینجاست که حتی اگر روسیه و ترکیه ذخایر غلات اوکراین را به انحصار خود در بیاورند و آنها را در بازار آزاد به فروش برساند، باز هم این اقدام مقطعی خواهد بود. نکته مهم این است که روسیه از اهرم غذا و اقلام خوراکی در حال استفاده به نفع خود و علیه دشمنانش است و ترکیه هم در این بین همانند گذشته باز هم به عنوان یک شمشیر دو لبه عمل می‌کند. توجه داشته باشید که ترکیه از حیث سرمایه‌گذاری و مدل‌های اقتصادی و تجاری تمام قد به غرب وابسته است و اگر غربی‌ها اراده کنند، طی چند هفته اقتصاد ترکیه را به ورطه فروپاشی می‌کشاند. این در حالی است که غربی‌ها چندان به رفتار ترکیه اعتراض نمی‌کنند؛ چراکه آمریکا اشتراکات زیادی با آنکارا دارد و اگر بخواهد می‌توانند به راحتی ترکیه را با چالش روبه‌رو کند.
این تحلیلگر مسائل سیاسی گفت: ترکیه برای آمریکا بهتر از روسیه است و به موازات این روند اگر واشنگتن احساس کند که امنیت و منافع ملی‌اش به خطر افتاده، بدون شک ترکیه را مورد مواخذه قرار می‌دهد، ولی به نظر می‌رسد واشنگتن از ترکیه برای کنترل روسیه استفاده خواهد کرد. نکته مهمتر این است که اگر سیلوهای غلات اوکراین توسط روسیه و ترکیه روانه بازارهای جهانی شوند، باز هم یک مشکل وجود دارد که آن هم روند کاشت، داشت و برداشت گندم و غلات روسیه و اوکراین است، چراکه دو کشور در حالت جنگی قرار دارند و اساساً کشاورزی در این وضعیت نمی‌تواند معنای خاصی داشته باشد.
وی در پایان خاطرنشان کرد: باید توجه کرد که جنگ اوکراین یک برنامه مشخص از سوی آمریکا علیه روسیه بود. به نظر می‌رسد که غربی‌ها از ۲۰۰۸ تا فوریه ۲۰۲۲ مسیر مانور دادن روسیه را باز کرده بودند و حالا مسکو را به دام انداختند. اینکه غلات اوکراین توسط روسیه و ترکیه فروخته شود، بدون شک یک مسیر مقطعی است و روسیه هم می‌داند غرب علاوه بر بحث غلات، به دنبال کاهش وابستگی خود به سوخت‌های فسیلی است که این موضوع می‌تواند یک دروازه جدید در عالم سیاست اقتصاد باز کند.
تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل
