دکتر امیر هوشنگ میرکوشش

همان طور که در بخش اول مقاله تاکید گردید، حمله نظامی روسیه به اوکراین بحرانی را در نظم بین الملل پدید آورد که می تواند منجر به تحولات و تغییرات عمده ای در نظم موجود شود. با توجه به ابعاد ژئو پولیتیکی و ژئو اکونومیکی  جنگ و پیامد های آن بر نظم بین الملل می توان این بحران را یک نقطه عطف یا فوکال پوینت دانست. به نظر می رسد روسیه در باتلاقی قرار گرفت که آمریکایی ها بعد از تهاجم روسیه به گرجستان برای به دام انداختن این کشور و تضعیف آن برنامه ریزی کردند ، و پرسش مهم آن است که چرا روسیه در این دام قرار گرفت و تا چه زمانی می تواند به این شیوه بازی ادامه دهد؟ جنگ اوکراین بخشی از مبارزه برای نظم جهانی جدید است و روسیه و چین به دنبال به چالش کشیدن آمریکا می باشند. پرسش بعدی آن است که نظم بین الملل آینده چگونه است؟

هدف تهاجم روسیه به اوکراین فقط قاعده و نظم موجود بین الملل نیست بلکه مهم تر از آن به چالش کشیدن هویتی است که غرب در صدد حاکم کردن آن بر این کشور .و کل اروپای شرقی است .انگیزه روسیه در راه اندازی این جنگ شامل ترکیبی از آرزو ها برای رسیدن به قدرت امپراتوی روسیه و چشم انداز نفوذ و حمایت از اقلیت های قومی و روس تبار ،باز آفرینی حوزه نفوذ سنتی روسیه برای مقابله با غرب در اوراسیا ، مخالفت با گسترش ناتو ، تلاش برای نابود کردن زیر ساخت های نظامی و اقتصادی اوکراین و نیز کنترل استراتژیک بر دریای سیاه می باشد. مبنای قدرت در جهان ثروت و مازاد ملی است. به میزانی که کشور ها  بتوانند ثروت یا مازاد ملی تولید کنند می توانند آن را به قدرت نظامی و سیاسی تبدیل نمایند. به نظر می رسد که پدیده رشد از حالت خطی به نمایی و تصاعدی در حرکت است و یکی از مهم ترین عوامل شکل گیری  جنگ اوکراین   شیفت پارادایمی الگوی انرژی است که می تواند بر نظم بین الملل آینده تاثیر گذارد.

چیزی که تمدن را ورق خواهد زد تغییر الگوی انرژی است. الگوی انرژی تا سال 2030 در بخش مهمی از جهان شامل کشور های اروپایی و آمریکایی تغییر می کند و سوخت های فسیلی بازنشسته خواهند شد. با تغییر الگوی انرژی تمام صنایع موجود دگرگون خواهند شد. در کنار تغییر الگوی انرژی تحولات سریع و نمایی فن آوری های نوین و هوش مصنوعی نظم بین المللی موجود را دچار تغییر و تحول خواهد نمود. پدیده های نمایی 4 حالت  دارند :

1. رشد یه نهایت می رسد و متوقف می شود مثل شرکت فیس بوک با دو میلیارد عضو که با رسیدن به سقف جمعیت جهان رشد آن متوقف خواهد شد.
2. رشد به انفجار می رسد مثل انفجار اتمی .
3. رشد به سقوط یا اضمحلال می رسد مثل بازار های مالی.
4. حالت چهارم رشد کیفی است و رفتن به وضعیت جدید مثل رشد جنین.

انرژی های پاک مثل انرژی خورشیدی در آغاز فرآیند  رشد نمایی هستند. آمریکا با علم به شیفت پارادایمی انرژی از سوخت های فسیلی به انرژی های پاک، جنگ اوکراین را طراحی نمود با دو هدف تضعیف روسیه در نظم بین الملل آینده و ایجاد شوک در متحدان اروپایی خود که کاملا به سوخت های فسیلی و روسیه وابسته بودند.پس از شروع جنگ اوکراین اروپا نیز به این خود آگاهی رسید که سرمایه گذاری عظیمی را روی انرژی های پاک انجام دهد به عنوان مثال آلمان  با وجودی که بخش مهمی از سال آسمانی ابری دارد توانسته  نیمی از مصرف برق خود را  با تولید برق خورشیدی  تامین نماید. حاصل فرآیند رشد شکل جدیدی از توسعه را رقم خواهد زد که انرژی های پاک و فناور ی های نوین در محور آن قرار دارند . کشور ها و بازیگرانی که  این شیفت پارادایمی را درک و بر روی آن سرمایه گذاری نمایند در نظم بین الملل آینده نیز جایگاهی برتر خواهند داشت.

تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل