مجید نوری عضو هیئت تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل
سفر پادشاه عمان «هیثم بن طارق» در صدر هیاتی عالی رتبه به ایران دوباره گمانه‌زنی‌ها درباره احیای برجام، برنامه هسته‌ای، بهبود روابط ایران و آمریکا و بهبود روابط ایران با مصر با میانجیگری عمان را در محافل سیاسی بر سر زبان‌ها انداخت به گونه‌ای که این سفر غریب الوقوع به دلیل پیشینه تنش‌زدایی عمان در حل و فصل مسائل بین الملل باعث کاهش مقطعی نرخ دلار به دلیل احیای برجام شد.
ایران و عمان از جایگاه بسیار مهمی در سیاست خارجی یکدیگر برخوردارند که برخلاف سایر کشورهای عربی همواره روابط دوستانه‌ای با یکدیگر داشته‌اند. البته این روابط پایدار و دوستانه دو کشور از یک سو دارای بعد تاریخی است به این معنی که حاکمیتی که در حال حاضر در عمان حکومت و حاکمیت دارد مدیون ایرانی‌هاست؛ چرا که در جنگ ظفر این نیروهای ایرانی بودند که برای کمک به آنها جنگیدند و با غلبه بر دشمن حاکمیت و حکومت عمان را پابرجا نگه داشتند و از سوی دیگر وجود تنگه استراتژیک هرمز یکی دیگر از دلایل حس همجواری دو کشور در روابط دو جانبه به شمار می رود. توجه داشته باشید که در حال حاضر بیش از 40 درصد انرژی دنیا از این تنگه عبور می‌کند. بر همین اساس در واقع همان سیاست و چهارچوبی که در دوران مرحوم سلطان قابوس پایه‌گذاری شده از سوی سلطان جدید «هیثم بن طارق» در روابط با جمهوری اسلامی ایران دنبال می‌شود. در حال حاضر روابط دو کشور در بالاترین سطح خود در زمینه‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و... قرار دارد و اراده مقامات دو کشور بر تحکیم این روابط و گسترش این روابط است.
عمان به عنوان کشور دوست و همسایه ایران در میانجیگری ایران با سایر کشورها شهره است به همین دلیل سفر پادشاه عمان پس از میانجیگری در آزادی دیپلمات ایرانی «اسدالله اسدی» در بلژیک پس از 5 سال در این برهه از زمان پیام‌آور دیدگاه‌های آمریکا برای احیای برجام و سایر مسائل بین‌المللی از طریق گفتگو و مذاکره است.
سفر پادشاه عمان«هیثم بن طارق» از این جهت مهم است که وی همانند سلطان قابوس علاقه زیادی به پادرمیانی و میانجیگری در مسائل بین‌المللی دارد. نخستین گفتگوی ایران و آمریکا برای توافق هسته‌ای در سال 2015 با میانجیگری عمان انجام شد به همین دلیل با سفر پادشاه عمان به ایران دوباره گمانه‌زنی‌ها برای احیای برجام توسط بسیاری از تحلیلگران مطرح شده است. این سفر آنچنان مهم و دارای پیام‌های مهمی است که پادشاه عمان خود شخصاً به تهران سفر نموده است؛ چرا که اگر صرفا رد و بدل کردن یک پیغام ساده بود این کار می‌توانست توسط یکی از وزرای عمانی انجام شود؛ ولی پادشاه عمان با دست پر حاوی پیام‌های دیپلماتیک وارد تهران شده است که از مهمترین این پیام‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
برنامه هسته‌ای ایران
میزان غنی‌سازی ایران پس از خروج از برجام و عهدشکنی آمریکا به نقطه بسیاری بالایی رسیده است که همین عامل کشورهای اروپایی و در رأس آن آمریکا را نگران کرده است؛ چرا که فشار حداکثری تا کنون آنطور که باید و شاید کارساز نبوده و ایران توانسته برنامه هسته‌ای خود را همچنان با قدرت ادامه دهد. آمریکا و دیگر کشورهای اروپایی با شروع اعتراضات در ایران از تعلیق مذاکرات سخن گفتند و اظهار داشتند که دیگر مذاکرات در دستور کار و اولویت نیست ولی همچنان از طریق ارسال پیام‌های دیپلماتیک به دنبال مذاکره با ایران برای کاهش غنی‌سازی است. البته آمریکا در کنار استفاده از راه‌های دیپلماتیک برای کاهش غنی‌سازی همچنان از گزینه فشار حداکثری نیز استفاده می‌کند و در تازه‌ترین اقدام برخی از مقامات ایرانی را تحریم نموده است ولی با این وجود همچنان از حل دیپلماتیک مسئله هسته‌ای ایران سخن می‌گوید. یک رسانه آمریکایی نیز از سفر بی‌سر و صدای یکی از مقام‌های ارشد دولت بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا به عمان برای بررسی امکان توافق با ایران بر سر موضوعات هسته‌ای خبر داده است.
احیای برجام
نخستین مسیر گفت‌وگوهای برجامی و گفت‌وگوهای مستقیم ایران و آمریکا در عمان صورت گرفت و در نهایت به برجام در سال 2015 منتهی شد که البته با روی کار آمدن ترامپ و عدم پایبندی وی به برجام این توافق از بین رفت و هم اکنون دولت جدید آمریکا قصد دارد تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری با احیای برجام یکی از چالش‌های سیاست خارجه خود در قبال ایران را برطرف و به مسئله گسترش نفوذ چین بپردازد؛ به همین دلیل می‌توان گفت یکی از دلایل سفر پادشاه عمان به ایران احیای برجام و بهبود روابط ایران و آمریکاست به گونه‌ای که منابع مختلف ابراز داشته‌اند که آمریکا به کره جنوبی برای آزادسازی بخشی از پول‌های بلوکه شه ایران چراغ سبز نشان داده است. اندیشکده آمریکایی بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها در گزارشی مدعی شد که دولت جو بایدن با هدف نتیجه بخش شدن گفت‌وگوهای هسته‌ای و برجام نخستین گام را با آزادسازی دسترسی ایران به ۷ میلیارد دلار پول بلوکه شده در بانک‌های کره جنوبی بر می‌دارد.
تبادل زندانیان
تبادل زندانیان یکی دیگر از پیامدهای سفر پادشاه عمان به ایران محسوب می‌شود، خبرهای تأیید نشده حکایت از این دارد که به زودی تبادل زندانیان میان آمریکا و ایران که از چند ماه پیش مذاکراتش شروع شده بود به زودی انجام می‌شود به گونه‌ای که طی چند روز آینده باید منتظر تبدل زندانیان میان دو کشور با میانجیگری عمان باشیم.
بهبود روابط ایران و مصر
بهبود روابط ایران با مصر را می‌توان یکی دیگر از پیامدهای سفر پادشاه عمان به ایران دانست؛ البته نگفته نماند ایران طی این سالها به بهبود روابط با مصر علاقه مند بوده ولی در حال حاضر ابزار لازم برای برقراری روابط فیمابین میان دو کشور کاملاً مهیا شده است. در زمان اصلاحت خاتمی با مبارک دیدار کرد، احمدی‌نژاد به قاهر سفر و محمد مرسی به ایران سفر نمود و در دوران روحانی نیز السیسی رئیس‌جمهور مصر از روحانی برای شرکت در مراسم انتصابش دعوت نمود؛ بنابراین طی دوران‌های مختلف دو کشور علاقه خود را به بهبود روابط نشان داده‌اند و در حال باید منتظر ماند و دید که یکی از چالش‌های سیاست خارجه ایران در برقراری روابط دیپلماتیک با مصر حل می‌شود. بهبود روابط ایران و عربستان به گفت‌وگوهای ایران و مصر سرعت بخشید. گمانه‌زنی‌ها درباره بهبود روابط با مصر به این دلیل است که پادشاه عمان قبل از سفر به ایران به مصر سفری داشته است.
بهبود روابط ایران و اردن
با تقویت روابط ایران با عربستان و امارات در راستای سیاست منطقه‌ای ایران رایزنی‌ها برای بهبود روابط ایران و اردن نیز در جریان است که در این بین سفر پادشاه عمان می‌تواند پیام‌آور این روابط باشد.
توسعه مناسبات ایران و عمان
توسعه مناسبات تجاری و اقتصادی میان دو کشور یکی دیگر از موضوعات سفر پادشاه عمان در صدر هیاتی عالی رتبه به ایران به شمار می رود.
سفر پادشاه عمان به دلیل نقش این کشور در برگزاری نخستین دور گفتگوهای برجامی که در نهایت به توافق منتهی شد و همچنین میانجیگری این کشور در تبادل زندانیان و ... نشان دهنده این موضوع است که سفر پادشاه عمان حامل پیام‌های بسیار مهمی برای ایران است که حال باید در آینده منتظر ماند و دید چه اتفاقی خواهد افتاد و ایران چه پاسخی به این پیام‌ها دیپلماتیک خواهد داد.
تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل
