محمد امین نوربالا تفتی کارشناس حقوق

در سال 2009 دو کشور ایران وپاکستان قراردادی رابا عنوان خط لوله گاز صلح به طول 2775 کیلومتر امضا کردند. این پروژه  که در ابتدا به عنوان خط لوله ایران_ پاکستان_هند شناخته می شد.پس از خروج هند به دلیل تشدید تحریم های امریکا علیه ایران،به یک توافق دو جانبه بین ایران وپاکستان تبدیل شد. بخش ایرانی پروژه که تقریبا 1172 کیلومتر از میدان گازی پارس جنوبی در بوشهر تا نزدیکی مرز ایران وپاکستان امتداد دارد تکمیل شده است. اما در مقابل پاکستان در بخش 781 کیلومتری خود که از بلوچستان تاسند امتداد دارد پیشرفت چشمگیری نداشته است. دلیل عدم پیشرفت این پروژه تحریم های امریکا علیه ایران است. بر اساس گزارش رسانه ها وزارت خارجه امریکا به اسلام اباد هشدار داده که در صورت پیگیری خط لوله گاز صلح تحت تحریم های امریکا قرار میگیرد،همچنین ایران به دلیل عدم انجام این پروژه درخواست تجدید نظر داوری را به دادگاه بین المللی مستقر در پاریس ارائه کرده است. اما با توجه به اقتصاد شکننده پاکستان این کشور درموقعیتی نیست که بتواند 18 میلیارد دلار خسارت به ایران بپردازد.طبق نظر یک شرکت بین المللی که در خبرگزاری ((المانیتور)) ذکرشده، وزارت نفت پاکستان پیشنهاد تغییر این پروژه را داده است. طبق نظر انها بهتر است به جای ساخت یک خط لوله کامل از ایران به گوادر این پروژه بایک لوله کوتاه تر از مرز ایران وپاکستان شروع شود.این تغییر می تواند کمکی برای معافیت ازتحریم های امریکا باشد. فروش گاز ایران به جمهوری اذربایجان نشان دهنده عملی شدن معاملات مشابه با وجود تحریم های ایالات متحده امریکا است.

مزایای این پروژه برای کشور پاکستان

پروژه خط لوله با تولید 750 میلیون فوت مکعب گاز در روز باعث کاهش قابل توجه بحران انرژی کشور پاکستان میشود ونشان دهنده پیشرفت پاکستان در جهت امنیت انرژی وکاهش وابستگی به کشور های حوزه خلیج فارس وغرب است. کشور پاکستان حدود 5/19 تریلیون فوت مکعب ذخایر گاز طبیعی دارد که بر اساس سطح مصرف سالانه فعلی تنها برای 12 سال دیگر کافی است. همچنین انتظار میرود تقاضای انرژی در این کشور در 20سال اینده 250درصد افزایش یابد. باتوجه به امارهایی که داده شد این کشور میتواند با اتصال خود به دومین ذخایر بزرگ گاز جهان برای چند دهه انرژی مورد نیاز خود را تامین کند. همچنین گسترش این خط لوله تاهند می تواند ابزاری برای ثبات در روابط پرتنش پاکستان وهند باشد وسالانه صدها میلیون دلار سود برای این کشور به همراه داشته باشد. همچنین پروژه خط لوله صلح نسبت به پروژه های مشابه دیگر مانند خط لوله گاز تاپی ارزان تر ومقرون به صرفه تر است. همچنین این طرح می تواند باعث تسریع توافقنامه تجارت ازاد دو کشور شود. استفاده از گاز طبیعی به دلیل تمیز تر بودن ان نسبت به زغال سنگ ونفت، منجر به کاهش انتشار کربن وافزایش کیفیت هوا می شود. واستفاده گسترده از ان در تولید برق وصنعت،باعث ارتقای محیط زیست می شود. همچنین پروژه خط لوله می تواند در مناطق کمتر توسعه یافته پاکستان مانند بلوچستان وسند اشتغال ایجاد کند.

نتیجه گیری

پروژه خط لوله گاز ایران وپاکستان با توجه به مزایای متعدد ان مانند رفع نیاز انرژی وتسهیل بهبود اقتصادی گزینه ای مطلوب برای کشور پاکستان به شمار می رودودولت پاکستان باید پیگیر اجرای این طرح باشد.اگرچه ممکن است نگرانی های بین المللی درباره این پروژه وجود داشته باشد اما دولت پاکستان باید به خاطر منافع ملی ورفع ناترازی انرژی کشور خود پیگیر اجرای این طرح باشد. در مجموع تحقق خط لوله صلح، میتواند پیامد های مثبتی برای اقتصاد پاکستان به همراه داشته باشد وزمینه ساز حل برخی مشکلات سیاسی این کشور با ایران شود.

تحریریه مجله ایرانی روابط بین الملل

منابع

خط لوله گاز ایران وپاکستان: موردی که نیازمند  توجه بیشتر است. مجله بیزینس رکوردر، 21 مارس 2024

((پاکستان علیرغم تحریم های امریکا، کار بر روی پروژه خط لوله را اغاز کرده.))مجله فناوری خط لوله،13 مارس 2024

 خط لوله گاز ایران وپاکستان می تواند بر تحریم ها غلبه کند؟ صابنا صدیقی. مجله المانیتور 26 فوریه 2024

پروژه خط لوله گاز:پاکستان خط لوله 81 کیلومتری از گوادر تا مرز ایران ایجاد می کند". مجله نیویورک تایمز 19 فوریه 2024